Χ.Κ. Καλαβρύτων 2022-25

[GiGi 3,446]

Να δώσω την ταπεινή μου οπτική για τη σχετικά "στραγγαλισμενη" δυναμικότητα της (μελλοντικής) Στυγος συγκριτικά με την δυναμικότητα που θα μπορούσε να έχει? 

Προσωπικά προτιμώ λίγη (λίγη όμως, έως 5') ουρα ημέρες αιχμής, παρά overcrowded χιονοδρομικό πεδίο, μιας και το Χιονοδρομικό πεδίο σε αυτήν τη φάση, δυστυχώς δεν θα αυξηθεί. 

Το ότι θα ανέβουν οι επισκέπτες στη βαθειά Λακκα δεν με πειράζει καθόλου, εφόσον ληφθούν τα σωστά μέτρα για να μν κυκλοφορούν πεζοί που ποζάρουν στη μέση των πιστων. 

Όλα αυτά βέβαια μένει να τα δούμε στην πράξη. 

Η 4πλη καρέκλα (αν θυμάμαι καλά, θα ήταν κατεβαινοντας τη νεφέλη αριστερά, πριν την άγκυρα) που κόπηκε λόγω ανατιμησεων και οι πίστες που δεν θα ανοιχτούν, σίγουρα θα κοστίσουν σε όλους. 

Edited March 21, 2023 by GiGi

[gatz 6,670]

Να ρωτήσω τους πλέον ειδικούς , τι δυνατότητα έχει η Στύγα από πλευράς χιονοδρόμων ;; 
Γιατ δεν έχει κανένα νοημα να ανεβάζεις χιονοδρομους επανω και να έχεις μια πίστα  γεμάτη όποτε γίνεται και επικίνδυνη 

[Al_Foutzin 1,416]

Με βάση το παράρτημα, η μέγιστη δυναμικότητα του συγκεκριμένου μοντέλου αναβατήρα θα είναι 1200 ή η μέγιστη δυναμικότητα ή η μέγιστη δυναμικότητα του συγκεκριμένου αναβατήρα όπως εγκατασταθεί θα είναι 1200; 

Ο τερματισμός του λίφτ θα είναι ανοιχτού τύπου όπως ο παλιός Ηρακλής; (Για να ξέρω αν θα έχουμε να θαυμάζουμε το πιο ψηλά παγωμένο τερματισμό 6πλου λιφτ στη Νότια Ελλάδα ή όχι.)

Για το Αυγό, ναι νομίζω πως όλοι θα θέλαμε κάτι, ίσως ένα ακόμα συρόμενο σε συνδυασμό με την υπάρχουσα άγκυρα; Ο αέρας δεν θα το ζορίζει ένα εναέριο εκεί; 

Σε γενικές γραμμές πάντως οτιδήποτε κάτω από την Βαθειά Λάκκα, κινδυνεύει να μπει στο μουσείο του "lifts without snow anymore". Ποσότητα χιονόστρωσης ανα ετος και διαρκεια αυτης ανα ετος, θα ειχε ενδιαφέρον να βλέπαμε σαν στοιχείο. 

[Χρήστος Λάππας 25,257]

56 minutes ago, GiGi said:Η 4πλη καρέκλα (αν θυμάμαι καλά, θα ήταν κατεβαινοντας τη νεφέλη αριστερά, πριν την άγκυρα) που κόπηκε λόγω ανατιμησεων και οι πίστες που δεν θα ανοιχτούν, σίγουρα θα κοστίσουν σε όλους. 

Προσωπικά θα προτιμούσα, εφόσον δεν έφτασαν τα λεφτά και για τα δυο, να αφήσουν την Στύγα όπως είναι και να βάλουν την καινούργια καρέκλα δεξιά της Ειρήνης (η Νεφέλη ποια είναι; )

[GiGi 3,446]

7 minutes ago, Χρήστος Λάππας said:

(η Νεφέλη ποια είναι; )

Η Στυγα ντε (η πίστα λέγεται νεφέλη) 

[ΜΙΚ 17,548]

35 minutes ago, Al_Foutzin said:

Με βάση το παράρτημα, η μέγιστη δυναμικότητα του συγκεκριμένου μοντέλου αναβατήρα θα είναι 1200 ή η μέγιστη δυναμικότητα ή η μέγιστη δυναμικότητα του συγκεκριμένου αναβατήρα όπως εγκατασταθεί θα είναι 1200; 

Ο τερματισμός του λίφτ θα είναι ανοιχτού τύπου όπως ο παλιός Ηρακλής; (Για να ξέρω αν θα έχουμε να θαυμάζουμε το πιο ψηλά παγωμένο τερματισμό 6πλου λιφτ στη Νότια Ελλάδα ή όχι.)

Και τα όσκαρ βλακείας αναβάθμισης σχεδιασμού Ελληνικού Χιονοδρομικού πάνε...Σίγουρα Φαλακρό. Σκληρός ανταγωνισμός για την δεύτερη θέση καθώς δεν έχουμε δει την ταινία Καλάβρυτα 2024.

Το 1200 είναι έγκλημα. Ναι το πιο ψηλά εξαπλό παγωμένο ή κλειστό λόγο αέρα 10-40 μέρες το χρόνο.

10 minutes ago, Χρήστος Λάππας said:

Προσωπικά θα προτιμούσα, εφόσον δεν έφτασαν τα λεφτά και για τα δυο, να αφήσουν την Στύγα όπως είναι και να βάλουν την καινούργια καρέκλα δεξιά της Ειρήνης (η Νεφέλη ποια είναι; )

Σοφά λόγια από έναν σοφό άνθρωπο. Τεχνητό, dry slope, τρεις απλές καρέκλες και τέσσερα συρόμενα με τα ίδια λεφτά. Δυστυχώς δεν θα μοιάζουν ωραία στα εγκαίνια.

37 minutes ago, gatz said:

Να ρωτήσω τους πλέον ειδικούς , τι δυνατότητα έχει η Στύγα από πλευράς χιονοδρόμων ;; 
Γιατ δεν έχει κανένα νοημα να ανεβάζεις χιονοδρομους επανω και να έχεις μια πίστα  γεμάτη όποτε γίνεται και επικίνδυνη 

Δεν υπάρχει standard παγκόσμια αποδεκτό. Οι Αμερικάνοι λένε άλλα, οι Γάλλοι άλλα κλπκλπ. Από την Στύγα-Νεφέλη με 1200 όλα τα χιονοδρομικά που έχω πάει έχουν (ή είχαν) χειρότερα σημεία. Ο Παρνασσός έχει πολύ χειρότερα νούμερα σε πολλά σημεία.

1 hour ago, GiGi said:

Προσωπικά προτιμώ λίγη (λίγη όμως, έως 5') ουρα ημέρες αιχμής, παρά overcrowded χιονοδρομικό πεδίο, μιας και το Χιονοδρομικό πεδίο σε αυτήν τη φάση, δυστυχώς δεν θα αυξηθεί.

Συγνώμη αλλά το παρδαλό κατσίκι αρνείται να γελάσει. 756 είχε 1200 θα έχει, κάνε τους υπολογισμούς σου. Το 30 θα γίνει 19. Όπως είπε και ένας φίλος....δεν θα πάμε πιο πολλοί? hype?

Έχω στείλει την εισήγησή μου στον Σύλλογο, δεν υπάρχουν δικαιολογίες να μην κάνει τίποτα ο Σύλλογος όπως στον Παρνασσό.

Edited March 21, 2023 by ΜΙΚ

[old skier 526]

ωραία όλα αυτά!

σκι κάνει κανείς ?

χθες μία από τις καλύτερες μέρες.

πολύ ωραίο το χιόνι, ειδικά στην μαύρη (Αντιγόνη) από το πρωί και καταπληκτικά στρωμένη! (πόδια να' χεις) , 

και η στύγα (Νεφέλη) καταπληκτική. Το πρωί ήταν λίγο παγωμένη, (μέχρι τις 11,00) στο απότομο της αρχής μέχρι το τελείωμα του βράχου αριστερά (εκεί δεν μπορούσε και να πατήσει τέλεια το ρατράκ, είχε και λίγο μικρές κροκαλίτσες, πιο πολύ ψυχολογικό παρά ουσίας), η υπόλοιπη super!

το χιόνι κράτησε πολύ καλά μέχρι τις 13:30 ! που σταμάτησα. 4 ώρες σκι non stop!

κόσμος ελάχιστος χωρίς καμία αναμονή!

καμία σχέση με το Σάββατο που από τις 9-12,30 που χάλασε το χιόνι δεν έκανα ούτε το 1/4 του σκι που έκανα χθς;!!! και κουράστηκα πιο πολύ στην ουρά παρά στο σκι!

ότι αναβαθμίσεις και να γίνουν σκι κάνεις τις καθημερινές,  διότι η πίστα χαλάει γρήγορα από τον πολύ κόσμο και ανάλογα αν είναι φρέσκο το χιόνι, αν κάνει ζέστη κλπ

[GiGi 3,446]

1 hour ago, ΜΙΚ said:

Συγνώμη αλλά το παρδαλό κατσίκι αρνείται να γελάσει. 756 είχε 1200 θα έχει, κάνε τους υπολογισμούς σου. Το 30 θα γίνει 19. Όπως είπε και ένας φίλος....δεν θα πάμε πιο πολλοί? hype?

Έχω στείλει την εισήγησή μου στον Σύλλογο, δεν υπάρχουν δικαιολογίες να μην κάνει τίποτα ο Σύλλογος όπως στον Παρνασσό.

Πάσχα έρχεται, κάθε κατσίκι έχει τους λόγους του να μην νιώθει όμορφα. 

Ως προς τους υπολογισμούς, αν μείνουν οι υπόλοιπες παράμετροι σταθερές, δίκιο έχεις. 

Επειδή το έχω χάσει λίγο, εκτός από το συρόμενο στα δέντρα, μετακόμιση άγκυρας κ καμπίνα κορυφή Στυγας, τι άλλο έχεις προτείνει και ειδικότερα ως προς την τροπή που έλαβε η επένδυση (κουτσουρεμενο το σχέδιο)? 

Σε κάθε περίπτωση αφενός νομίζω κανείς δεν νιώθει αρκετά ειδικός ως προς τον σχεδιασμό λιφτ (σίγουρα όχι από το ΔΣ) , αφετέρου τέτοιου επιπέδου αποφάσεις ή εισηγήσεις επί αυτών δεν μπορώ να σκεφτώ ότι βαρύνουν τους χομπίστες. Ούτως ή άλλως σαν χομπιστες την άποψη μας την έχουμε δηλώσει για το που θα θέλαμε λιφτ, πέραν του γεγονότος πως ο,τι γράφεται εδώ, επίσης φτάνει τουλάχιστον στο χιονοδρομικό. 

[panchristo 6,269]

Η δυναμικότητα που αναφέρεται εδώ και στα τεύχη δημοπράτησης είναι η ανώτερη δυνατή (ονομαστική) του αναβατήρα που θα εγκατασταθεί. Το αν θα δουλεύει συνεχώς σε αυτή είναι άλλο θέμα.

Πράγματι, από 500 άτομα την ώρα μιλάμε για 2x (+) κατά το μέγιστο (μπορεί και να μη δουλεύει ποτέ σε αυτή τη ταχύτητα...). Ο συνωστισμός (όσος και αν υπάρξει,) κατά τη γνώμη μου, θα είναι και πολυποίκιλος. Εξηγούμαι: Στο πρώτο απότομο θα μαζεύονται όλοι πηγαίνοντας αργά αλλά και μετά θα τρέχουν να "προλάβουν" δημιουργώντας συνθήκες ατυχήματος λόγω αυξημένων ταχυτήτων (για να ξεφύγουν από αυτούς που έρχονται πιο αργά πίσω τους), αλλά θα μπουκώνουν ξανά στη στροφή πριν την ευθεία για τη Βαθειά Λάκκα...

Έτσι για να ευθυμήσουμε πάντως (ή και να προβληματιστούμε), λίγες μέρες πριν, σε χαλαρή κουβεντούλα κάπου στους Άνω Λουσούς, ακούστηκε ότι θα θεμελιωθεί κτήριο-παράρτημα του ΚΑΤ στη Βαθειά Λάκκα ακριβώς πάνω στη πίστα ώστε οι χιονοδρόμοι να διέρχονται του χειρουργείου για ανατάξεις, ράμματα, γύψους κλπ και να εξέρχονται επιβιβαζόμενοι στην καμπίνα που θα χωράει φορείο στο πλάτος.

Είναι επίσης κρίμα που ακυρώθηκε το σχέδιο για την καρέκλα λοξά αριστερά από την άγκυρα, αλλά άμα δε φτάνουν τα κουκιά, τι να λέμε.

Είναι κρίμα που δεν μπορούν να υπάρξουν επιπλέον επεκτάσεις (καθώς φαίνεται προς το παρόν) αλλά ας είμαστε δίκαιοι, δε φταίει το εκάστοτε master plan ή ο Δ/ντης του χιονοδρομικού, το ΕΣΠΑ κλπ. Αυτή είναι η νομοθεσία. Το ίδιο πρόβλημα δεν υπάρχει και στον Παρνασσό στην ονειρεμένη επέκτασή του προς Τουμπόραχη;

Σε κάθε επιλογή μιας λύσης ή άλλης υπάρχουν κριτήρια και προϋποθέσεις που τίθενται πριν αυτή ολοκληρωθεί. Εγώ προσωπικά δεν τα ξέρω, ίσως τα ξέρει κάποιος άλλος, να μας τα πει. Για παράδειγμα, στον Παρνασσό έχει ειπωθεί ότι η επιχορήγηση δεν θα μπορούσε να εξασφαλιστεί χωρίς το τυράκι της "προσβασιμότητας" και των ΑΜΕΑ - που αν δεν κάνω λάθος ήταν από τις λέξεις κλειδιά για να περάσει μια πρόταση τη στενωπό της επιλογής σε εκείνη την προγραμματική περίοδο. Ίσως υπάρχει κάτι αντίστοιχο κι εδώ (όσον αφορά στην τεχνική επιλογή της καμπίνας έως Βαθειά Λάκκα). Αλλά και μια ερώτηση: Έχουμε παραδείγματα σύγχρονων Χ/Κ στο εξωτερικό που εξυπηρετούν το τουριστικό τους κοινό (μη χιονοδρόμοι) με καρέκλες (έστω και αποσυμπλεκόμενες); Νομίζω πως όχι.

Διαβάζοντας για στεγασμένο τερματικό στη Στύγα, αναρωτιέμαι: επιτρέπεται κάτι τέτοιο (ως κλίμακα/είδος κατασκευής κλπ) από τη νομοθεσία; Ας το πει κάποιος μηχανικός υπεύθυνα (δόξα τω Θεώ έχουμε πολλούς στις τάξεις μας).

Ας ευχηθούμε προς το παρόν στην επόμενη σεζόν να έχουμε έστω έναν αναβατήρα (κι ας είναι ο νέος Αχιλλέας αυτός).

Ας ευχηθούμε να έχουμε και χιόνι.

Ας ευχηθούμε να μπορούμε να πηγαίνουμε για σκι.

Ας ευχηθούμε να έχουμε την υγειά μας.

"Όλο ευχολόγια δλδ ρε μεγάλε;" θα μου πείτε. Ίσως, αλλά βλέπετε το βουνό είναι αυτού του μεγέθους, η Ελλάδα δεν είναι Αυστρία, οι Έλληνες δεν ονειρεύονται κυρίως τη χιονοδρομία, από Απρίλη σκέφτονται θάλασσα, η νομοθεσία δεν αλλάζει από τα χιονοδρομικά, κ.ά. Ας πείσουμε πρώτα τους εργοδότες κάθε λογής - όσους πληρώνουν στην ώρα τους μισθούς που επιτρέπουν σε μια οικογένεια να κάνει σκι - να δίνουν ελεύθερα άδειες, μετά να φτιάξουμε και λευκές εβδομάδες (αλλιώς τι θα κάνουν τα παιδιά που δεν μπορούν να πάνε για σκι όσο οι γονείς δουλεύουν), κι ίσως βρούμε και λόγο να "μαλακώσουμε" την περιβαλλοντική νομοθεσία χωρίς να αφήσουμε ξέφραγο το αμπέλι για άλλες δραστηριότητες περισσότερο επιβαρυντικές που θα γίνουν από την πίσω πόρτα. Α, παρεμπιπτόντως, αυτό το τελευταίο (την αλλαγή της νομοθεσίας) το κάνουν αυτοί που εκλέγουμε ε, μη μπερδευόμαστε. Ούτε ο Δ/ντής του χιονοδρομικού, ούτε ο ρατρακατζής, ούτε ο ανάδοχος του σαλέ.

Αν ο Δήμαρχος δεν έθεσε κόκκινες γραμμές κατά την οριοθέτηση και θέσπιση των Natura ίσως δεν γίνεται κάτι τώρα πια. Αλλά πάντως δε φταίει ο σχεδιασμός τώρα...

Επίσης, δε ξέρω για εσάς, αλλά δε κουραστήκατε σε αυτή τη χώρα να ακούτε τόσες γνώμες για το καθετί μη μπορώντας να ξεχωρίσετε πόσες και ποιές είναι οι βαρύνουσες; Έχουμε γεμίσει από προπονητές Εθνικής, Πρωθυπουργούς, Τραπεζίτες κλπ.

Άποψή μου. (και πληρώνω συνδρομή για να μπορώ να τη γράφω).

 

Υ.Γ. Είχα κανά χρόνο να μπω να γράψω, τα λέμε ξανά μάλλον σε άλλο τόσο...

 

[ΜΙΚ 17,548]

 

Tην υγεία μας να έχουμε ρε φίλε. Χιόνι φτιάχνουμε. 750 είναι η υφιστάμενη Στύγα

55 minutes ago, GiGi said:

Σε κάθε περίπτωση αφενός νομίζω κανείς δεν νιώθει αρκετά ειδικός ως προς τον σχεδιασμό λιφτ (σίγουρα όχι από το ΔΣ) , αφετέρου τέτοιου επιπέδου αποφάσεις ή εισηγήσεις επί αυτών δεν μπορώ να σκεφτώ ότι βαρύνουν τους χομπίστες. Ούτως ή άλλως σαν χομπιστες την άποψη μας την έχουμε δηλώσει για το που θα θέλαμε λιφτ, πέραν του γεγονότος πως ο,τι γράφεται εδώ, επίσης φτάνει τουλάχιστον στο χιονοδρομικό. 

Ποτέ μην τα βάζεις με ένα ξερόλα με καλή μνήμη που έχει πρόσβαση στο google και κάνει copy paste απόψεις ειδικών. Το ΔΣ έχει όποια πληροφορία θέλει από ξένες και ελληνικές εξειδικευμένες μελετητικές εταιρίες στην διάθεσή του. Το 1200 της Στύγας, επαναλαμβάνω ελπίζω να είναι τυπογραφικό λάθος και να μην μπει παραγγελία για 1200 max μοτέρ και υποδομές. Αν δεν είναι τη κάτσαμε.

Quote

Επίσης, ο διευθυντής του χιονοδρομικού λέει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ότι «αυτή τη στιγμή ο κάθε αναβατήρας μπορεί να εξυπηρετήσει γύρω στα 800 με 1.000 άτομα ανά ώρα, ενώ μετά την αναβάθμιση θα εξυπηρετούνται περισσότερα από 2.000 άτομα από τον καθένα αναβατήρα, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι διελεύσεις που θα κάνει κάθε χιονοδρόμος ανά ώρα».<p>Πηγή: <a target="_blank" href="https://www.iefimerida.gr">iefimerida.gr</a> - <a target="_blank" href="https://www.iefimerida.gr/ellada/anabathmizetai-hionodromiko-kentro-kalabryton">Εκσυγχρονίζεται το χιονοδρομικό Καλαβρύτων -Με νέο σαλέ και μεγαλύτερους αναβατήρες - iefimerida.gr</a></p>

 

 

Edited March 21, 2023 by ΜΙΚ

[pepe karaivanov 3,497]

Καλημέρα ,αύριο θα είναι κανείς από το γρουπ πάνω,θα ανέβω και τα χαρώ να κάνουμε σκι μαζί !

[typeDan 764]

https://www.kalavrytanews.com/2023/03/news-57-12.html?m=1


‘Ένα 24ωρο μετά την υπογραφή της σύμβασης των 22,3 εκατ. ευρώ, χθες στην Πάτρα, ο Περιφερειάρχης Νεκτάριος Φαρμάκης βρέθηκε το μεσημέρι στα Καλάβρυτα και δήλωσε αποφασισμένος να περάσει και στο επόμενο βήμα: Την ένταξη του έργου της β’ φάσης εκσυγχρονισμού των εγκαταστάσεων του Χιονοδρομικού Κέντρου, μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης με την κατάθεση της σχετικής πρότασης για επιπλέον χρηματοδότηση με 56,7 εκατ. ευρώ το οποίο θα μετατρέψει το Χελμό και τα Καλάβρυτα σε προορισμό 12μηνης διάρκειας.

Μμμμμ ναι.

[ΜΙΚ 17,548]

Παραθέτω τις απόψεις μου για την επικείμενη επένδυση αναβάθμισης του Χιονοδρομικού κέντρου Καλαβρύτων. Feel free to share.

 

Για ακόμα μια φορά, βρισκόμαστε στην φάση «λεφτά υπάρχουν για νέα λιφτ στα χιονοδρομικά». Ύστερα από δεκαετίες αναμονής, η καλύτερη πλαγιά lift served για σκι στην Ελλάδα, η Στύγα στα Καλάβρυτα, αναμφίβολα ένα από τα πιο όμορφα σημεια της Ελλάδας, θα έχει λιφτ που της αρμόζει. 22.000.000 ευρώ επένδυση αλλά γιατί? Έγινε σωστά? Και τι θα γίνει με αυτή την υλοποίηση στο τουριστικό προιόν "σκι στα Καλάβρυτα"?

 

 

Σε αντίθεση με άλλους τουριστικούς κλάδους, η εμπειρία στην μελέτη/ανάπτυξη χιονοδρομικών στην Ελλάδα, είναι σε σχεδόν μηδενικό επίπεδο. Όλες οι προσπάθειες ανάπτυξης συστηματικού χιονοδρομικού τουρισμού, έχουν επηρεαστεί από πολιτικά, περιβαλλοντικά και τοπικά συμφέροντα. Το σκι στην Ελλάδα έχει παραμείνει στο δίπολο συνωστισμός τα Σαββατοκύριακα / υπολειτουργία καθημερινές. Με αφορμή τα Καλάβρυτα και την εγκατάσταση νέων αναβατήρων, ακολουθεί μια καταγραφή από μελέτες, ιδιαιτερότητες και εφαρμογές στο εξωτερικό, που θα μπορούσαν να έχουν διδάγματα στην περίπτωση των Ελληνικών Χιονοδρομικών. Σαν αρχή, προκαλεί εντύπωση ότι, οι μελέτες που έγιναν για το χιονοδρομικό Καλαβρύτων (ΧΚΚ), από εξειδικευμένες εταιρίες του εξωτερικού (πχ Master Plan, Ecosign 2013), απέχουν πολύ από το αντικείμενο της σύμβασης που υπεγράφη πριν λίγες μέρες.

 

 

Όπως έχει δείξει η εμπειρία του Παρνασσού (ΧΚΠ) και του Φαλακρού, ένας νέος υπερσύγχρονος, ακριβός αναβατήρας μπορεί να μην σημαίνει τίποτα. Όλες οι μελέτες ανάπτυξης χιονοδρομικών κέντρων, ξεκινάνε από κάποια δεδομένα που πρέπει να είναι «σωστά», ώστε σε σωστή βάση να υλοποιηθεί ένα ολοκληρωμένο βιώσιμο σχέδιο. Ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες κάθε σημείου, αναλύονται τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα, πριν αποφασιστεί η κάθε επένδυση.

 

 

Οι μελέτες που έχουν γίνει για Παρνασσό και Καλάβρυτα (αλλά και Βασιλίτσα (ΧΚΒ)) από εξειδικευμένες εταιρείες του εξωτερικού, έχουν δείξει ότι, τα τρία χιονοδρομικά έχουν την δυνατότητα να εξελιχθούν σε ανταγωνιστικά χιονοδρομικά προϊόντα. Υπάρχει μεγάλη σύγχυση στον Έλληνα Χιονοδρόμο, καθώς δεν έχουν δημοσιοποιηθεί/συζητηθεί αυτές οι μελέτες. Τα βουνά και τα χιονοδρομικά, έχουν πολλές και άγνωστες στον Έλληνα ιδιαιτερότητες και η τεχνικοοικονομική γνώση απλά δεν υπάρχει στην Ελλάδα. Παράλληλα, και τα τρία χιονοδρομικα, ξεκίνησαν με επενδύσεις του Ελληνικού Δημοσίου, με σχεδιασμό που αναμφίβολα σήμερα θα είχε απορριφθεί.

 

 

Οι ομοιότητες με τα επιτυχημένα παραδείγματα καλοκαιρινού τουρισμού είναι ελάχιστες. Για αυτό, είναι πολύ δύσκολο για τον απλό πολίτη, για τον χιονοδρόμο αλλά και για τις τοπικές και κεντρικές αρχές, να υλοποιήσουν οποιαδήποτε επένδυση στην ίδια βάση με το εξωτερικό. Αμέσως μόλις προστεθούν και οι περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητες των περιοχών στον σχεδιασμό,  υπάρξει και η παρέμβαση από τοπικούς παράγοντες, όλες οι μελέτες φτάνουν σε ένα όριο. Αυτό θα επηρεάσει δεδομένα, τα οποία στις πιο πολλές περιπτώσεις, δεν δίνουν την δυνατότητα να μελετηθεί από σωστή βάση οικονομοτεχνικά μια επένδυση σε χιονοδρομικό κέντρο.

 

 

Τα παραδείγματα επιτυχημένων χιονοδρομικών στον κόσμο είναι πάρα πολλά. Η Ελλάδα έχει ιδιαιτερότητες αλλά μπορούν να βρεθούν πολλές χώρες που έχουν αντίστοιχες συνθήκες εκκίνησης και ολοκλήρωσαν επιτυχημένα χιονοδρομικά.

 

 

Στα γενικότερα πλαίσια του Παρνασσού, Καλαβρύτων και Βασιλίτσας μπορούν να βρεθούν παραδείγματα εκτός Άλπεων και "big ski" της Αμερικής, όπως ενδεικτικά: Σουηδία, Νορβηγία, Φινλανδία, Ρωσία, Βουλγαρία, Τουρκία, Γεωργία, Πολωνία, Σλοβενία, Σερβία, Γαλλία, Ισπανία, Ανδόρα, Αργεντινή, Κίνα, Αυστραλία αλλά και άλλες χώρες. Σε όλες υπάρχουν επιτυχημένα και αποτυχημένα χιονοδρομικά κέντρα. Τα μαθήματα και η εμπειρία από τέτοιες επενδύσεις, μένει απλά να εφαρμοστεί στην Ελλάδα. Όλα τα παραδείγματα και η μεθοδολογία που έχουν επιλεχθεί, είναι από ανάπτυξη χιονοδρομικών και αναφέρονται σε χιονοδρομικά των 30-70 χλμ πιστών, που θα μπορούσαν να γίνουν τα τρία Ελληνικά.

 

 

Ακολουθεί μια καταγραφή των βασικών παραμέτρων, που θα έπρεπε να εξασφαλιστούν, πριν ξεκινήσει οποιαδήποτε επένδυση σε χιονοδρομικό κέντρο. Φυσικά στα παραδείγματα Παρνασσού, Καλαβρύτων και Βασιλίτσας υπάρχει υφιστάμενη επένδυση, καθώς και κάποιες δρομολογημένες.   

 

 

 

 

1. Οικονομική βιωσιμότητα:

 

 

Η οικονομική βιωσιμότητα πρέπει να επιβεβαιωθεί από εξειδικευμένες μελέτες οι οποίες καταλήγουν στο bankability, με την γενικότερη έννοια ανάλυσης επενδύσεων με προοπτικές επένδυσης ή δανειοδότησης. Σαν κοινό στοιχείο και πριν οποιαδήποτε άλλη ανάλυση, τα απαραίτητα είναι τα παρακάτω.

 

 

Ελάχιστα χιονοδρομικά είναι κερδοφόρα σαν επένδυση με τους οικονομικούς όρους  ιδιωτικών επενδύσεων σε αναβατήρες, (SPV IRR - Project Finance). Αντίθετα, σχεδόν όλες οι επιχειρήσεις σε μεγάλη ακτίνα από το χιονοδρομικό, έχουν αύξηση τζίρου από την "δωρεάν" κατασκευή και λειτουργία ενός χιονοδρομικού. Αυτό το παράδοξο πρέπει να ισοσκελιστεί με μια συνολική εκτίμηση της μηδενικής λύσης "να μη γίνει", «να αναπτυχθεί με επενδύσεις»  ή "να κλείσει" το χιονοδρομικό, σε σχέση με τα συνολικά πιθανά έσοδα κράτους-επιχειρήσεων-κοινωνίας της προτεινόμενης λύσης.

 

 

Ενδεικτικά στον Παρνασσό οι φόροι από την κατασκευή νεόδμητων από το 1980 είναι τουλάχιστον της τάξης δεκάδων χιλιάδων ευρώ για την κάθε τελική κλίνη. Ανάλογα με την εξέταση, αρκετές χιλιάδες κλίνες δεν θα είχαν κατασκευαστεί αν δεν υπήρχε το χιονοδρομικό. Κάθε επισκέπτης δίνει ενδεικτικά 37 ευρώ εισιτήριο, όπου 7 ευρώ είναι ΦΠΑ στο χιονοδρομικό και 70 ευρώ βενζίνη όπου τα 40 ευρώ είναι φόροι. Συνεπώς τα γενικά κέρδη από την επένδυση προέρχονται από παράπλευρους τομείς της οικονομίας και είναι σημαντικά. 

 

 

Υπάρχουν τρεις μέθοδοι χρηματοδότησης που έχουν δουλέψει επιτυχημένα για χιονοδρομικά. Η πρώτη είναι η παραχώρηση περιοχής σε εταιρία  με δικαίωμα επενδυτή για κάποιες κλίνες-υποχρέωση για κάποιους αναβατήρες. Η δεύτερη είναι τοπική συνιδιοκτησία, στο υφιστάμενο χωριό/πόλη/περιοχή και σε κάποιους που έχουν επιχειρήσεις να ανήκει η εταιρία που έχει το χιονοδρομικό. Η τρίτη είναι η συνεισφορά στο χιονοδρομικό όσων  επιχειρήσεων έχουν έσοδα, επειδή υπάρχει το χιονοδρομικό και σε κάποιες πριπτώσεις και του κράτους. Υπάρχουν παραδείγματα με τον συνδυασμό των τριών μεθόδων.

 

 

Όλα τα πετυχημένα χιονοδρομικά του εξωτερικού έχουν τεχνητό χιόνι (Τα Ελληνικά δεν έχουν). Εδώ και αρκετά χρόνια, όλες οι νέες επενδύσεις, σε χιονοδρομικά έχουν σαν απαραίτητη προυπόθεση το τεχνητό χιόνι. Παράλληλα συνεχώς προσπαθούν να επεκτείνουν στα πλαίσια του εφικτού την κάλυψη της τεχνητής χιόνωσης αλλά και να εξασφαλίσουν την χιονοκάλυψη με φυσικά μέσα. Στον Παρνασσό είναι εύκολο να υλοποιηθεί το μικρό σχέδιο δυο λιμνών, με 20% των πιστών και δύσκολο να υλοποιηθεί το μεγάλο σχέδιο με άντληση από χαμηλά. Στα Καλάβρυτα είναι εύκολο να υλοποιηθεί ολιστικό σχέδιο και στην Βασιλίτσα είναι πολύ εύκολο. Ανάλογα με την περίπτωση στο εξωτερικό έχουμε δει από 2% έως 20% των επενδύσεων του χιονοδρομικού να είναι σε τεχνητό χιόνι. Σίγουρα τα Καλάβρυτα, το μικρό σχέδιο του Παρνασσού και η Βασιλίτσα είναι στο κάτω όριο των παραδειγμάτων με "φθηνό" τεχνητό.

 

 

Η τελευταία απαραίτητη προυπόθεση είναι το snow sure, έννοια που τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει με την κλιματική αλλαγή. Παρόλα αυτά τα στοιχεία 30ετίας, δείχνουν ότι ο Παρνασσός από υψόμετρο 1800μ, τα Καλάβρυτα από 1900μ και η Βασιλίτσα από 1700μ πληρούν σαν γενική αρχή τον όρο snow sure, όπως τον αντιμετωπίζουν οι τράπεζες. Τα πιο πολλά χιονοδρομικά που εξετάστηκαν έχουν καλύτερη χιονοκάλυψη από τα παραπάνω υψόμετρα των Ελληνικών. Όμως με τεχνητό χιόνι, επεκτάσεις και επεμβάσεις, αυτό μπορεί να αλλάξει και να έρθουν κοντά στον μέσο όρο. Το επιθυμητό 20 Δεκέμβρη – 20 Απρίλη με επεκτάσεις και τεχνητό χιόνι στα παραπάνω υψόμετρα θα είχε χιονοκάλυψη 25 έως 27 στις 30 προηγούμενες χρονιές (1993-2023). Παράλληλα το 1^η Ιανουαρίου – 31^η Απριλίου θα ήταν 29 στις 30, νούμερα που είναι αντίστοιχα με τον μέσο όρο των χιονοδρομικών του εξωτερικού.

 

 

2. Χιονοδρομικό προϊόν:

 

 

Οι παρακάτω καταγραφές επικεντρώνονται στα σημεία όπου τα Ελληνικά Χιονοδρομικά έχουν σημαντικές διαφορές από τα επιτυχημένα του εξωτερικού:

 

 

Στα κερδοφόρα και επιτυχημένα χιονοδρομικά, το πρώτο και απαραίτητο στοιχείο είναι ότι μπορείς να κάνεις σκι χωρίς αυτοκίνητο. Υπάρχουν πολλά καταλύματα ski in - ski out. Πάντα υπάρχει υποδομή με ΜΜΜ από οποιοδήποτε κομβικό σημείο/κατάλυμα/τρένο κλπ να μπορείς να μεταφερθείς στην βάση του λιφτ. (ΧΚΚ: ski train/οδοντωτός/bus) (XKΠ: ski train/bus)

Σε συνέχεια αυτής της  πρόσβασης, έχουν κάνει κάθε προσπάθεια η σύνδεση με χωριό να είναι ski in - ski out. Αυτό υλοποιείται, είτε με την κατασκευή purpose built κατοικιών στις πίστες του σκι, είτε με σύνδεση με τελεφερίκ χαμηλά. Το πόσο πιο χαμηλά, έχει σαν βασικό σκοπό να είναι πιο κοντά στις κατοικίες και στους οδικούς άξονες ή τρένα είναι εφικτό. Στο XKK η προτεινόμενη λύση είναι ξενοδοχεία στο Ξερόκαμπο ή τελεφερικ από τα Καλάβρυτα/Λούσους. Στο ΧΚΠ έχουν προταθεί κλινες στο οροπέδιο, αλλά και πολλές εναλλακτικές  για τελεφερίκ από Λιβάδι ή Σκαμνό ή Τιθορέα ή Δαύλεια. Στη Βασιλίτσα ένας απλός αναβατήρας στη Σμίξη ή κλίνες ψηλά είναι οι λύσεις που έχουν προταθεί.

Οι πίστες κάθε καλοκαίρι έχουν επέμβαση στα σημεία όπου δεν πιάνει χιόνι για να μειωθεί η αίσθηση πέτρας/χώματος του χιονοδρόμου. Φυτεύσεις, λιθοτριψίες, πλαστικά «χιόνια», dry slope, χιονοπαγίδες κλπκλπ . Στο ΧΚΠ, υπάρχει τεράστιο πρόβλημα στις ράχες (6,  Ηρακλής, Βάκχoς) και στις βάσεις, 1950, 1750, 1850, 1650. Στο ΧΚΚ υπάρχει τεράστιο πρόβλημα στις ράχες (Στύγα, Άρτεμις) και στις βάσεις Αχιλλέα, Δάφνη, Στύγα. 

Σαν χιονοδρομικό πεδίο, έχουν περιοχή σκι «παντός καιρού». Ανάλογα με το σημείο, υπάρχει η υποδομή να μπορείς να κάνεις όσο πιο καλό σκι είναι εφικτό, ανεξαρτήτως καιρού. Υπάρχει ειδικός σχεδιασμός και υποδομές με λιφτ στα σωστά σημεία, για την «συνηθισμένη» κακοκαιρία, ώστε να μπορεί να υπάρχει χιονοδρομία ποιότητας σε μεγάλη έκταση.  Κοινό σημείο όλων αυτών των προσπαθειών είναι το τρίπτυχο περιοχή με δέντρα/χαμηλά υψόμετρα/τεχνητό χιόνι Στα πλαίσια του εφικτού υπάρχει περιοχή σκι, με υποδομές και λιφτ ακόμα και για περιπτώσεις όπου οι άνεμοι ή η ένταση της κακοκαιρίας είναι μεγαλύτερη, για να εξασφαλίσουν το ότι μπορείς να κάνεις κάθε μέρα σκι.  Ο στόχος είναι το κάθε 4^η μερο ή 6^η μερο διακοπών να έχει 4 και 6 μέρες σκι αντίστοιχα (ΧΚΚ Τελευταίο δέντρο Αυγό, Χιονοστιβάδα, 2200 πίστα Στύγας)  (ΧΚΠ Μεδεών, 7, Ρεμα, Μπακαλούκα), (ΧΚΒ δέντρα).

Παράλληλα υπάρχει η υποδομή για να "μάθει ο κόσμος σκι". Έχουν οργανωμένη περιοχή σκι αρχαρίων με baby, κυλιόμενους και αποκλειστικούς αναβατήρες. Έχουν οργανωμένη και με εξυπηρέτηση από αποκλειστικούς αναβατήρες περιοχή σκι επιπέδου 1-2. Όλα είναι φτιαγμένα ώστε το σκι να φανεί εύκολο και ξεκούραστο στον κάθε νέο χιονοδρόμο. Τα παραδείγματα είναι πάρα πολλά και ειδικές περιοχές για παιδιά και αρχαρίους αποτελούν βασικό στοιχείο κάθε χιονοδρομικού. Τα Ελληνικά δεν έχουν βελτιώσει προς αυτή τη κατεύθυνση τις υποδομές τους όσο θα μπορούσαν.

Ειδικά τα τελευταία χρόνια, έχουν όριο εισιτηρίων τις ημέρες υψηλής περιόδου ώστε να εξασφαλιστεί ένα καλό επίπεδο υπηρεσιών χωρίς ουρές. ΧΚΠ θα έπρεπε να ήταν περίπου 6.000, ΧΚΚ περίπου 2.500 και με τις επενδύσεις θα μπορούσε να ανέβει στις 4.000,  ΧΚΒ 3.000 αν επισκευαστούν όλοι οι αναβατήρες.

 

 

Σαν διαφήμιση, Σεπτέμβρη (το αργότερο) έχει ανακοινωθεί το πρόγραμμα, συνήθως 20 Δεκέμβρη - 10 Απρίλη και όλες οι βασικές πληροφορίες για την λειτουργία. Αυτό θα κοινοποιηθεί με πλήρες διαφημιστικό πρόγραμμα σε εγχώριους και ξένους χιονοδρόμους, tour operators κλπκλπ. Κύριο στοιχείο αξιοπιστίας είναι το πρόγραμμα να μπορεί με τα μέσα, το προσωπικό και τις υποδομές να τηρηθεί όλη τη σεζόν με την συνέπεια και την σταθερότητα που απαιτείται ανάλογα με το σημείο και πόσο το επηρεάζει ο καιρός. Υπάρχει η «συνηθισμένη» χιονόπτωση και τα «συνηθισμένα» προβλήματα όπου 24ωρες βάρδιες φροντίζουν να ανοίξει το χιονοδρομικό άμεσα και να ενημερώσουν άμεσα τους πελάτες εάν υπάρχει πιθανότητα να μην είναι έτοιμο. Η αξιπιστία στα χιονοδρομικά δύσκολα χτίζεται και εύκολα χάνεται. Στους τουριστικούς οδηγούς η λέξη reliable ή weather prone, συνοδεύει κάθε χιονοδρομικό. Είναι γενικά παραδεκτό ότι η αξιοπιστία των Ελληνικών Χιονοδρομικών είναι χαμηλή. Αυτό μπορεί να λυθεί με βραδινές βάρδιες και έκτακτο προσωπικό, καθώς και με την ορθή συντήρηση των αναβατήρων. Ενδεικτικά η Βασιλίτσα έχει φέτος 3 χαλασμένους αναβατήρες. Ο Παρνασσός έχει αναστολές (πρακτικά κλειστό χιονοδρομικό) πολύ συχνά μετά από συνηθισμένες κακοκαιρίες. Τα Καλάβρυτα καθημερινές δεν ανοίγουν Στύγα και Άρτεμη αν ο αέρας είναι ισχυρός ενώ με περισσότερο αέρα τα Σαββατοκύριακα ανοίγουν.

 

 

Τέλος το κοινό σημείο όλων των επενδύσεων είναι η προσπάθεια για αύξηση του πεδίου πιστών στα 30 και παραπάνω χιλιόμετρα μήκος. Όπως ακριβώς δείχνουν οι μελέτες για τα Καλάβρυτα, πρέπει να υπάρχει ένα πεδίο στο οποίο ο χιονοδρόμος θα βρει ενδιαφέρον για παραπάνω από μια μέρα και παραπάνω από ένα Σαββατοκύριακο. Παρόλο που το πρώτο σημείο της μελέτης είναι οι νέες πίστες, στην πράξη αυτές έχουν αγνοηθεί. Αυτό συμβαίνει και στον Παρνασσό όπου υπάρχει μεγάλη δυναότητα επέκτασης σε μεγαλύτερα υψόμετρα και υπάρχουν και 4 αναβατήρες με πολλά χιλιόμετρα πιστών αφημένοι να σκουριάζουν. Η Βασιλίτσα έχει δύο αναβατήρες αφημένους να σκουριάζουν και μεγάλες δυνατότητες επέκτασης.

 

 

Συμπερασματικά οι προσπάθειες είναι, να υπάρχει ένας προορισμός χειμερινών χιονοδρομικών διακοπών, οι οποίες σίγουρα να είναι παραπάνω από το Σαββατοκύριακο. Ο στόχος είναι όσο περισσότεροι χιονοδρόμοι μπορούν να "γεμίσουν" τις καθημερινές, κανονίζοντας πριν τον χειμώνα τις διακοπές τους. Ενδεικτικά, σε πολλά χιονοδρομικά δεν μπορείς να κάνεις κράτηση κλίνης για λιγότερο από πέντε ημέρες. Ειδικά όσα είναι κοντά σε αστικά κέντρα, είναι δεδομένο ότι θα είναι γεμάτα τα Σαββατοκύριακα όπως είναι ήδη τα ΧΚΠ, ΧΚΚ και ΧΚΒ. , Μάλιστα ελάχιστα έχουν 5.000.000 κατοίκους σε δυόμιση ώρες απόσταση όπως τα ΧΚΠ ΧΚΚ. Αντίθετα με τα Ελληνικά, προσπαθούν να αποθαρρύνουν τις επισκέψεις του Σαββατοκύριακου, με τιμές ή όριο εισητηρίων και κάνουν κάθε προσπάθεια να διαφημίσουν και να προσελκύσουν χιονοδρόμους τις καθημερινές. 

 

 

3. Τουριστικό προϊόν

 

 

Σχεδόν όλα τα χιονοδρομικά λειτουργούν κομβικά λιφτ 12 μήνες το χρόνο. Κάνουν ενέργειες για να υπάρχουν δραστηριότητες 12 μήνες το χρόνο. ΧΚΚ, ΧΚΠ, ΧΚΒ ουσιαστικά δεν λειτουργούν καλοκαίρι. Ποδηλασία, πεζοπορία, ορειβασία, ιππασία, toboggan, προπονητήρια και πάρα πολλές άλλες δραστηριότητες. Σε κάθε κύρια κορυφή σε ακτίνα πχ 50χλμ από την πλησιέστερη υπάρχει ένας αναβατήρας που λειτουργεί όλο το χρόνο. Η μελέτη των Καλαβρύτων δείχνει ακριβώς αυτό αλλά δεν υπάρχει στην σύμβαση καμία τέτοια ενέργεια.

Όλα επενδύουν στην προσέλκυση των υφιστάμενων χιονοδρόμων (αύξηση των ημερών σκι που κάνουν) και δημιουργία νέων με διαφήμιση, αξιόπιστη λειτουργία, ασφάλεια, λευκές εβδομάδες κλπκλπ. Υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες Έλληνες Χιονοδρόμοι που δεν ανεβαίνουν ούτε μια καθημερινή. Από μια μόνο να ανέβει ο καθένας, αμέσως τα έσοδα του χιονοδρομικού πολλαπλασιάζονται.

Βασικό στοιχείο που δεν υπάρχει στην Ελλάδα είναι να υπάρχει η δυνατότητα εργαζόμενοι και παιδιά να έχουν κάποιες ημέρες σκι μέσα στο χειμώνα. Στην Ελλάδα πρακτικά οι ημέρες μέσα στο χειμώνα εκτός Χριστουγέννων είναι 2 (Καθαρά Δευτέρα, 25η Μαρτίου) και ίσως και μια τοπική αργία. Παράλληλα οι εργαζόμενοι (κατά παράβαση εργατικής νομοθεσίας σε πολλές περιπτώσεις) εξαναγκάζονται σε λήψη του μεγαλύτερου μέρους της άδειας Αύγουστο Χριστούγεννα Πάσχα. Στο εξωτερικό υπάρχουν συνήθως εβδομάδες και σε κάποιες περιπτώσεις δύο εβδομάδες. 

Υπάρχει προσπάθεια (σε πολλές περιπτώσεις υπερπροσπάθεια, αποτυχημένη στην πράξη για τον επισκέπτη) να υπάρχει εναλλακτικό τουριστικό προϊόν από ιστορικούς προορισμούς, μέχρι λίμνες, μουσεία, καζίνο, αφορολόγητα μαγαζιά, northern lights και πάρα πάρα πολλά ανάλογα με τι υπάρχει κοντά. Το πιο πετυχημένο παράδειγμα είναι το Zell am See, που επειδή υπάρχει περιγραφή για δάσος, χιονισμένο βουνό και λίμνη στον παράδεισο των Μουσουλμάνων, με μια απλή ιδέα πέτυχε εξαιρετικά αποτελέσματα επισκεψιμότητας. Ακόμα και σε απόσταση πολλών ωρών, να υπάρχει κάτι που ίσως να ενδιέφερε έναν τουρίστα, θα το αναφέρει το χιονοδρομικό, στις πιο πολλές περιπτώσεις σαν να είναι πολύ πιο κοντά από την πραγματικότητα.

Στην Ελλάδα μια επίσκεψη στα site των χιονοδρομικών Βασιλίτσας, του Παρνασσού, των Καλαβρύτων και στα site των τουριστικών σημείων Μνημείο 1943, Αγία Λαύρα, Μέγα Σπήλαιο, Ολυμπίας, Δελφών, Βεργίνας, Μετεώρων και της Ακρόπολης θα πείσει για το πόσο ασύνδετα είναι σαν τουριστικοί προορισμοί. Ένα απλό google "4day ski trip, Acropolis, Delfoi" θα δείξει ότι δεν υπάρχει η παραμικρή σύνδεση σαν τουριστικό προϊόν.

4. Σχόλια επί των δρομολογημένων επενδύσεων στα Καλάβρυτα

Σε αντίθεση με κάθε χιονοδρομική, οικονομική και πρακτική λογική, αλλά και όλες τις υφιστάμενες μελέτες, η μέγιστη δυναμικότητα του αναβατήρα Στύγα περιορίζεται στα 1200 άτομα ανά ώρα. Ο υφιστάμενος αναβατήρας έχει δυναμικότητα 756 άτομα την ώρα που σημαίνει ότι η αύξηση δε θα είναι πολύ λιγότερο από διπλάσια. Το συνολικό αποτέλεσμα μείωσης της αναμονής στον αναβατήρα θα είναι λιγότερο από 40%. Εδώ και πολλά χρόνια, κάθε ημέρα υψηλής προσέλευσηςη ουρά και ο χρόνος αναμονής στον αναβατήρα είναι μεγάλος. Παράλληλα  αυτό οδηγεί πολλούς χιονοδρόμους να μην ανεβαίνουν τέτοιες ημέρες.

Είναι σφάλμα ότι για τα επόμενα 30 χρόνια, (εάν ισχύει στην τελική παραγγελία), τα τεχνικά μέρη του αναβατήρα να είναι διαστασιολογημένα για μέγιστο 1200 άτομα ανά ώρα, όπως γράφουν οι τεχνικές προδιαγραφές. Αυτό σημαίνει ότι θα εξακολουθήσει να έχει συνωστισμό, απλά 40% λιγότερο από σήμερα. Την στιγμή που τα πιο πολλά παρόμοια λιφτ έχουν σχεδιασμό δυναμικότητας 2.000 - 2.500 ατόμων ανά ώρα, είναι λάθος να γίνει οικονομία σε αυτό. Πρέπει να υπάρχει σαν προοπτική η δυνατότητα αναβάθμισης, εάν και όποτε αυτό κριθεί αναγκαίο. Εάν κρίσιμες υποδομές περιοριστούν σε διαστασιολόγηση των 1.200 ατόμων ανά ώρα, δεν θα μπορεί να γίνει αύξηση. Η διαφορά του κόστους είναι (από τα παραδείγματα του Παρνασσού) μικρή, αλλά η προοπτική αύξησης της δυναμικής στο διπλάσιο θα είναι ανεκτίμητη.

Για οποιονδήποτε έχει κάνει σκι στα Καλάβρυτα υπάρχει βεβαιότητα ότι με δυναμική 1200 άτομα την ώρα θα δημιουργηθούν ουρές στα πλαίσια του "μη αποδεκτού" για χιονοδρομική ημέρα. Αν και δεν μπορεί να υπάρξει χρόνος αποδεκτής ή μη αποδεκτής ουράς, η Στύγα είναι συχνό να έχει σε αναμονή επιβίβασης 30 λεπτών τις καλές ημέρες υψηλής προσέλευσης. Είναι απαραίτητο να μην "καταδικαστεί" το χιονοδρομικό για τα επόμενα 30 χρόνια, να μην μειώσει σημαντικά τον χρόνο αναμονής, ενώ υπάρχει η δυνατότητα με ελάχιστα έξοδα να τον μειώσει κατά δυο τρίτα. Το ερώτημα με την δυναμικότητα των 1200 ατόμων ανά ώρα είναι:

Αν αυξηθεί όπως είναι επιθυμητό η προσέλευση, πάλι 30 λεπτά θα είναι η αναμονή?

Ο αναβατήρας Στύγα ακόμα και στις μελέτες είχε καμπίνες ή combi. Από την στιγμή που η λύση του combi απέτυχε στον Παρνασσό, είναι καλύτερο να μπουν μόνο καμπίνες αντί για καρέκλες. Κάθε Έλληνας πολίτης, πρέπει να έχει δικαίωμα να ανέβει σε ένα από τα πιο όμορφα μέρη της Ελλάδας να θαυμάσει τη θέα. Είναι ανορθόδοξη απόφαση να ανεβαίνει ο κόσμος στη Βαθιά Λάκκα, να βλέπει μια λάκκα και να μην ανεβαίνει στην κορφή να βλέπει όλη την Ελλάδα. Και έσοδα θα έχει το χιονοδρομικό και χιονοδρόμους θα κερδίσει και ο Έλληνας θα δει το βουνό. Σε ποσοστό που πλησιάζει το 100% παραδείγματα παγκοσμίως, τα χιονοδρομικά (και όχι μόνο) έχουν ή σχεδιάζουν καμπίνα σε κάποια ψηλή κορφή για 12μηνο και μη χιονοδρομικό τουρισμό. Αυτό ισχύει εκεί που δεν υπάρχει σε ακτίνα 50χλμ υποδομή, με αντίστοιχη καμπίνα σαν ανταγωνισμός. Δεν ισχύει μόνο για περιπτώσεις, όπου γειτονική κορφή έχει αυτή την υποδομή.

Το τερματικό και το μοντέλο του, πρέπει να επιλεχθεί με μοναδικό μέλημα την αντοχή στον αέρα και την παγοποίηση. Οι ειδικοί μπορούν να προτείνουν πολλές διαφορετικές προτάσεις. Διπλό σύρμα (τεχνολογία funivor ή tricable) και τερματικό πλήρως εγκιβωτισμένο είναι ενδεικτικές. Εναλλακτικά, ας εγκατασταθεί το απλούστερο ταχύ λιφτ που αντέχει στον καιρό. Ας διαλέξουμε αν θέλουμε νέα λιφτ, για να μοιάζουν ωραία στα εγκαίνια με λιακάδα ή να δουλεύουν.

To μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζει το ΧΚΚ είναι οι καιρός και πως με κακό καιρό θα ικανοποιήσει τον μέσο χιονοδρόμο. Όλοι αναγνωρίζουν ότι ο Αχιλλέας έχει πολύ περιορισμένο πεδίο και κλίσεις για κάποιον που έχει φτάσει σε επίπεδο 4 στο σκι. Ομίχλη και αέρας είναι οι εχθροί του χιονοδρόμου σχεδόν το ένα τρίτο των ημερών ανάλογα με τον χειμώνα  Περίπου 30-40 μέρες το χρόνο η Στύγα και η Άρτεμις είναι κλειστές και θα είναι κλειστές ΚΑΙ με τα νέα λιφτ. Πολλές ημέρες, έχουν ομίχλη που είναι αδύνατο να χαρείς σκι.

Πρέπει σαν αντίστοιχης  προτεραιότητας από την νέα Στύγα και τον νέο Αχιλλέα (και πριν την Άρτεμις R που ακυρώθηκε) να εγκατασταθεί ο πιο φτηνός και απλός αναβατήρας που θα προτείνει ο κατασκευαστής στην θέση Ειρήνη 2. H τελική θέση πρέπει να ξεκινάει από την θέση της ένωσης του κάτω κομματιού της Αρμονίας, με την εκτός πίστας διαδρομή παράλληλα με την Ειρήνη. Σε αυτή τη διαδρομή έχει χιόνι, μιας και έχει αρκετή κλίση (τα σημεία χωρίς κλίση στον Ξερόκαμπο δεν κρατάνε χιόνι εξαιτίας της γωνίας του ήλιου), προσφέρει καταβάσεις εντός και εκτός πίστας για αρχάριους μέσους και καλούς σκιερ, με καλή ορατότητα λόγω δέντρων. Ενδειτικά σήμερα 23Μαρτίου έχει χιόνι, στην Δάφνη και στον Αχιλλέα δεν έχει εδώ και 10 ημέρες. Πιθανότατα ένας ορθός σχεδιασμός θα οδηγήσει να είναι ανοιχτό ημέρες αντίστοιχες με την Δάφνη (σχεδόν όλες).

Υπάρχει η ανάγκη να εξυπηρετηθεί και η πίστα της Στύγας με κακό καιρό. Με ένα συρόμενο το οποίο να είναι προσβάσιμο από την Θέτις, την Άρτεμις R και τα baby προς την πίστα της Στύγας το οποίο να καταλήγει σε υψόμετρο περίπου 2200 μέτρων πάνω από το καταφύγιο μπορεί να γίνει εκμεταλλεύσιμο το 70% της πίστας της Στύγας ακόμα και με ισχυρούς ανέμους.

Αντίθετα δεν υπάρχει πεδίο που να εξυπηρετείται από αναβατήρα για χιονοδρόμους επιπέδου 1-3. Το παράδοξο είναι ότι τα Καλάβρυτα έχουν τρεις από τις ιδανικότερες περιοχές πράσινων/μπλε πιστών οι οποίες δεν έχουν αποκλειστικό αναβατήρα. Η ευθεία της Στύγας δεν έχει καν πρόσβαση. Η ευθεία του Αχιλλέα είτε έχει «παράνομη» πρόσβαση με τον αναβατήρα Δάφνη ή πρέπει πρώτα ο χιονοδρόμος να «υποφέρει» στα πρώτα μέτρα του Αχιλλέα στο περίφημο «Βιετνάμ». Η μπλε της Ειρήνης/Δάφνης ουσιαστικά δεν έχει πρόσβαση καθώς το «σπρώξιμο» την κάνει εξαιρετικά κουραστική για snowboard και για αρχάριο χιονοδρόμο.

Συνοπτικά υπάρχει η αίσθηση ότι, όπως και ο Παρνασσός, πολλά από τα σημεία του σχεδιασμού έχουν σαν προοπτική έναν ιδανικό καιρό. Στον ρεαλιστικό όμως κόσμο τα προβλήματα με αυτόν τον σχεδιασμό είναι πολλά. Σε καθαρά οικονομική βάση η προτεραιότητα πρέπει να είναι (πριν ή έστω παράλληλα με τους νέους αναβατήρες) το τεχνητό χιόνι, η επέκταση, τα μόνιμα κανόνια και χιονοδράχτες για χιονοστιβάδες, τα dry slope και οι διαμορφώσεις, οι αναβατήρες επιπέδου 1-3, οι αναβατήρες παντός καιρού Στύγα 2200 και Ειρήνη 2. Ακριβώς όπως τα διαπιστώνουν και οι μελέτες που έχουν γίνει.

5. Διδάγματα από τα "λάθη" του εσκυγχρονισμού του Παρνασσού.

Η έλλειψη εμπειρίας Ελλήνων (αλλά και Αυστριακών σε εφαρμογή στην Ελλάδα) Μηχανικών σε ίδιο έργο, συνδυάστηκε με πολιτικές, και περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητες και οδήγησε σε όλο το "μεγαλείο των Ελληνικών Δημοσίων Έργων" αποτέλεσμα στον 32.000.000 ευρώ εκσυγχρονισμό του ΧΚΠ. Φυσικά όλη η κριτική παρακάτω είναι εκ του αποτελέσματος και πολλά από τα παρακάτω δεν μπορούσαν να προβλεφθούν. Αν κάποιος έβλεπε τότε τον διαγωνισμό, τον τότε σχεδιασμό και το τότε επιθυμητο αποτέλεσμα πολλά από αυτά δεν θα προβλεποντουσαν. Στα Καλάβρυτα δεν υπάρχει αυτή η δικαιολογία

Make it strong, make it simple, make it work. Η πρώτη αρχή εφαρμογής κάθε νέας τεχνολογίας, σε νέο μέρος, για νέους ιδιοκτήτες καταστρατηγήθηκε, πριν καν ξεκινήσει να κατασκευαστεί το έργο. Η μεγαλη αλλαγή έγινε στις τεχνικές προδιαγραφές και την αλλαγή του σχεδιασμού για περιβαλλοντικούς και άλλους λόγους. Οι απαραίτητοι ενδιάμεσοι σταθμοί στο 1950 και στο 2150 δεν έχουν γίνει ακόμη, ενώ αποτελούσαν βασικό κομμάτι του σχεδιασμού, με αποτέλεσμα την πολυπλοκότητα της καθημερινής εκκίνησης και της λειτουργίας των αναβατήρων.

Η εκπαίδευση ικανού αριθμού στελεχών, στην λειτουργία τέτοιων υπερσύγχρονων αναβατήρων μπορεί να θεωρηθεί ότι έγινε. Στην πράξη όμως, οδήγησε στην σημερινή κατάσταση, όπου με παραιτήσεις ή μη επαναπροσλήψεις εποχιακού προσωπικού, είναι αδύνατη λόγω υποστελέχωσης η λειτουργία όλου του χιονοδρομικού. Με τους μισθούς και τους όρους που προτεινει το χιονοδρομικό τα τελευταία χρόνια, στέλεχος με παρόμοια υψηλή τεχνική κατάρτιση μπορεί να βρει πολύ καλύτερο μισθό και όρους εργασίας. Ενδεικτικά, τα πρώτα χρόνια δοκιμαστικής λειτουργίας υπάρχουν τεχνικοί από το εξωτερικό.  Σε όλα τα σύνθετα μηχανολογικά εξαρτήματα είναι σύνηθες να επανέρχονται ανά περίπτωση και κατά διαστήματα, αντίστοιχης ικανότητας και εμπειρίας τεχνικοί. Αυτό δεν συμβαίνει στον Παρνασσό. 

Ο συνδυασμός των δύο παραπάνω με τον Ελληνικό χειμώνα και τις ιδιαιτερότητες των σημείων σε αέρα (ράχη 1750, 2150 - Ερμής), παγοποίηση (απόσταση από θάλασσα 15χλμ) και ένταση και βάρος χιονοπτώσεων (τρεις πόντοι χιονιου Άλπεις μπορεί να έχει ίδιο "βάρος" εκχιονισμού με ένα πόντο στην Ελλάδα, ανεμοσούρια μπορούν να φέρουν 50 πόντους σημειακά σε 10 πόντους χιονόπτωση) οδηγούν σε συχνά γνωστά φαινόμενα αναστολών.

Φυσικά και τα δυο παραπάνω μπορούν να διορθωθούν άμεσα. και να μην επαναληφθούν στα Καλάβρυτα με σωστό σχεδιασμό και πρόβλεψη των λεπτομερειών  στην μακροχρόνια λειτουργία του κέντρου. Για την αντοχή στον αέρα και τις παγοποιήσεις που πρέπει να είναι ο πρώτος στόχος, όπως δεν έγινε στον Παρνασσό, οι προδιαγραφές των αναβατήρων των Καλαβρύτων πρέπει να είναι η βασική παράμετρος

 

 

Όσον αφορά τις τεχνικές λεπτομέρειες, σε συνδυασμό με το κόστος ο Παρνασσός προχώρησε σε υπερδιαστασιολόγηση κάποιων αναβατήρων χωρίς καμία χιονοδρομική ή τουριστική λογική. Παράλληλα από την πρώτη ημέρα ήταν σαφές ότι έπρεπε τα ίδια χρήματα να διατεθούν σε άλλα πολύ πιο απαραίτητα έργα όπως η επέκταση, η προστασία από χιονοστιβάδες, το τεχνητό χιόνι, οι εξομαλυνσεις, η αντικατάσταση των συρόμενων του 1980 και ο ετήσιος προϋπολογισμός είναι τα πιο ενδεικτικά. 

 

 

Η πρώτη υπερδιαστασιολόγηση είναι στο 1650-1850 όπου η μικρή δυναμικότητα του πάρκινγκ 1650 και η ύπαρξη πάρκινγκ 1850 κάνει την επένδυση σαν αμιγώς συνδετική μεταφορική ικανότητα αδόκιμη. Σαν επένδυση χιονοδρομίας, υπάρχουν πολύ οικονομικότερες λύσεις για την ίδια χιονοδρομική ικανότητα 480 ατόμων την ώρα. Κυρίως όμως  η  διαπλάτυνση πιστών είναι το κύριο πρόβλημα που έπρεπε να λυθεί στο σημείο.

 

 

Ο άξονας αναβατήρας 1850-1950 (6- Ερμής) σαν μεταφορική ικανότητα είναι εντελώς ακατάλληλος στην διεύθυνση 2150-1950 καθώς για 3 άδειες καρέκλες επιστρέφει μια χρήσιμη καμπίνα, ρίχνοντας την συνολική μεταφορική ικανότητα στα 300 άτομα την ώρα. Αντίθετα η μεταφορική ικανότητα στην διεύθυνση 1950-1850 είναι 300 άτομα την ώρα αναιρώντας την όποια μεταφορική ή χιονοδρομική λογική. Σχεδόν όλες τις ημέρες που δεν λειτουργεί ο αναβατήρας Διας και όλα τα Σαββατοκύριακα, οι ουρές κάνουν σαφές ότι, με πολύ λιγότερα χρήματα χιονοδρομικά και μεταφορικά μπορούσε να υπάρχει πολύ καλύτερο αποτέλεσμα.

 

 

Το χρήσιμο αποτέλεσμα μεταφορικής ικανότητας 300  1950-1850 και 1200 ατόμων στο1850-2150 αντίστοιχα ως προς το κόστος είναι υπερπολλαπλάσιο αντίστοιχης ικανότητας λύσεων. Είναι ένα πρόβλημα που μπορεί να διορθωθεί σε κάποιο βαθμό αλλά και σε αυτή τη περίπτωση το κόστος θα παραμείνει πολλαπλάσιο αντίστοιχης μεταφορικής ικανότητας λύσεων και το τελικό αποτέλεσμα είναι η υποδιαστασιολόγηση. 

 

 

Σαν σύνοψη είναι απαραίτητο οι επενδύσεις στα Ελληνικά Χιονοδρομικά Κέντρα να γίνουν με οδηγό τις εξειδικευμένες μελέτες έμπειρων εταιριών τυ εξωτερικού και να συμπεριλάβουν όλα όσα κάνουν τα επιτυχημένα χιονοδρομικά στο εξωτερικό. Το μάθημα του Παρνασσού και του Φαλακρού πρέπει να αποτελέσει οδηγό σε κάθε νέα επένδυση καθώς οι ιδιαιτερότητες της χώρας μπορούν να οδηγήσουν σε αλλαγή των σχεδιασμών από τις μελέτες. Οι περιβαλλοντικοί όροι των απαραίτητων επεκτάσεων πρέπει να συζητηθούν σε ρεαλιστική βάση καθώς το κρίσιμο μέγεθος της έκτασης των πιστών κρίνει την βιωσιμότητα κάθε επένδυσης.

 

 

Ας μην ξεχνάμε ότι έχουμε 21 χιονοδρομικά που υπολειτουργούν στην χώρα μας. Μήπως είναι καλύτερο να έχουμε 3 επιτυχημένα?

Έχουμε χιλιάδες αυτοκίνητα να οδηγούν μέχρι τα 1750 και 1650 μέτρα μέσα σε Εθνικούς Δρυμούς ρίχνοντας χιλιάδες τόνους αλάτι. Μήπως είναι προτιμότερο να ανεβαίνουν από τα 1000 με τελεφερίκ?

Πόσοι ξένοι τουρίστες έχουν βαρεθεί τις Άλπεις, έχουν γεμίσει τα παραπάνω χιονοδρομικά και ψάχνουν χιονοδρομικό προορισμό «μικρότερο-φιλικότερο-διαφορετικό-εναλλακτικό-με ιστορικό ενδιαφέρον-με Ελληνικό ήλιο» ?

Δεν θα μπορούσε το 1% των Ελλήνων να πάει και τρεις μέρες χειμερινές διακοπές εκτός Σαββατοκύριακου?

 

 

Μιχάλης Ζιώτης

 

 

Μηχανολόγος Μηχανικός, Σύμβουλος Επιχειρήσεων

 

 

Λίστα χιονοδρομικών κέντρων "συγκρίσιμων" με τον Παρνασσό, τα Καλάβρυτα και την Βασιλίτσα που έχουν τα περισσότερα από όσα έχουν αναφερθεί και είναι εκτός Άλπεων ή “big ski” στις ΗΠΑ.

 

 

Aνδόρρα : Pal/Arinsal,Ordino Arcalís, Soldeu

Αργεντινή: Las Lenas, Chapelco,

Αυστραλία: Perisher, Thredbo, Falls Creek, Mt. Buller

Βοσνία: Jahorina, Feldberg

Γαλλία: Le Lioran, SuperBesse, Le Mont-Dore

Γερμανία: Brauneck , Wegscheid

Γεωργία: Gudauri

Iταλία: Abetone

Ισπανία: Cerler, Boí Taüll, Panticosa, Candanchú, Astún,Port del Comte

Κινα: Changbaishan, Yabuli, Lake Songhua, Wanfeng

Μαυροβούνιο: Kolašin 1450

Νεα Ζηλανδία: Whakapapa, Cardrona, Coronet Peak

Νορβηγία: Trysil, Oppdal, Voss

Νότια Κορέα: YongPyong, Muju Deogyusan

Πολωνία: Szczyrk

Σλοβενία: Maribor

Σουηδία: Are, Hemavan, Idre Fjall, Salen, Romme Alpin, Lofsdalen, Tänndalen

Τσεχία: Špindlerův Mlýn, Klínovec

Τουρκία: Kayseri, Palandöken (Ejder 3200 World Ski Center)

Xιλή: El Colorado, Valle Nevado, La Parva

Φινλανδία: Levi, Ylläs

 

 

Edited March 23, 2023 by ΜΙΚ

[Velissarios 1,022]

Μιχάλη μήπως θα ήταν μια καλή ιδέα να το κοινοποιήσεις στα Καλάβρυτα (αν δεν το έχεις κάνει ήδη) καθώς μπορεί να το λάβουν υπόψη τους;

[ALCATRAZ 6,828]

Πείτε το βίτσιο, πείτε με μουρλό, πείτε ότι θέτε...

ΣΑΝ ΤΟ ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΟ ΣΚΙ ΔΕΝ ΕΧΕΙ 

Ελάχιστος κόσμος, αλλά πολλά τα χαμόγελα ευτυχίας. Έχουμε, εκτός απροόπτου, ένα ακόμα ΣΚ να γυρνούν τα ράουλα στο Χελμό. 

[Hellbent 4,708]

Aπο τα καλυτερα ανοιξιατικα  που εχω κανει ... για καποιο λογο το χιονι δεν κολλαγε πουθενα ουτε το  μεσημερι  ακομα και στα flat ...

[typeDan 764]

Αλλαγή Ωραρίου Λειτουργίας - Κλείσιμο χιονοδρομικής περιόδου 2022/2023

Το χιονοδρομικό κέντρο Καλαβρύτων ανακοινώνει, πως εισέρχεται στην τελευταία εβδομάδα λειτουργίας των εγκαταστάσεων του για την χιονοδρομική περίοδο 2022 - 2023. Ευχαριστούμε θερμά όλους τους φίλους χιονοδρόμους οι οποίοι και φέτος επέλεξαν τον μαγευτικό Χελμό, είτε για τις καταβάσεις τους είτε για μια απλή επίσκεψη στο λευκό τοπίο. Η στήριξη και η αγάπη σας είναι πολύτιμη για όλη την ομάδα του κέντρου και αποτελεί την κινητήριο δύναμη για ακόμη μεγαλύτερη προσπάθεια στο μέλλον.
Από αύριο Δεύτερα, 27/03/23 έως και την Κυριακή 02/04/23 μπαίνουμε στην τελευταία εβδομάδα λειτουργίας, με το ωράριο να μεταβάλλεται και την λειτουργία του κέντρου να ξεκινά από τις 08:00 και να σταματά στις 15:00.
Από Δευτέρα 27/3 έως και Παρασκευή 31/3 σε λειτουργία θα βρίσκονται (εφόσον οι καιρικές συνθήκες το επιτρέψουν) οι αναβατήρες Αχιλλέας, Θέτις, Ηρακλής & Στύγα. Το Σάββατο 1/4 και την Κυριακή 2/4 θα λειτουργήσουν (εφόσον οι καιρικές συνθήκες το επιτρέψουν) οι αναβατήρες Αχιλλέας, Θέτις, Ηρακλής, Άρτεμις & Στύγα.
Ευχαριστούμε και πάλι όλους εσάς, τους φίλους του Χελμού, που μας προτιμήσατε για μια ακόμη περίοδο.
Ευχή όλων μας να ανταμώσουμε σύντομα, με νέους αναβατήρες, ώστε να απολαμβάνουμε ακόμη περισσότερες καταβάσεις μέσα στην ημέρα και να χαιρόμαστε ακόμη περισσότερο τις στιγμές που κρύβει το βουνό και η χιονοδρομία!

Υ.Γ. Μια καλοκαιρινή έκπληξη έρχεται σύντομα, ώστε να κάνει ακόμη περισσότερο κοινό να γνωρίσει τον Χελμό, και την εκτός χειμερινής περιόδου εποχή! Stay tuned.

#KalavritaSkiResort #Kalavrita #KalavritaSkiCenter

[old skier 526]

3 hours ago, Hellbent said:

Aπο τα καλυτερα ανοιξιατικα  που εχω κανει ... για καποιο λογο το χιονι δεν κολλαγε πουθενα ουτε το  μεσημερι  ακομα και στα flat ...

τελικά και στον παρνασσό καλά ήταν στις 24/3, αλλά σαν τον χελμό δεν είναι!!!

το σκι που έκανα τη Δευτ.20/3 από τις 09.15-13.30 non stop το καλύτερο της σαιζόν και φρέσκο και δεν κόλαγε πουθενά!!!

(το Σαβ.18/3 που συναντηθήκαμε στη στύγα ωραία ήταν με το φρέσκο χιόνι αλλά λόγω του πολύ κόσμου, ήταν κουραστική η αναμονή και κατά τις 13.00 άρχισε να κολάει!)

[ΑΛΕΞΗΣ 4,145]

4 hours ago, Hellbent said:

Aπο τα καλυτερα ανοιξιατικα  που εχω κανει ... για καποιο λογο το χιονι δεν κολλαγε πουθενα ουτε το  μεσημερι  ακομα και στα flat ...

Έπαιξε Vro στο 4:22;

[Al_Foutzin 1,416]

Εννοείται, η απόδειξη προς τους άπιστους ότι ενώνει στροφές! 

[Χρήστος Λάππας 25,257]

Αν δεν ένωνε στροφές δεν θα μπορούσε να γυρνάει σε όλο το βουνό.

[herman 1,011]

On 3/23/2023 at 1:57 PM, ΜΙΚ said:

Παραθέτω τις απόψεις μου για την επικείμενη επένδυση αναβάθμισης του Χιονοδρομικού κέντρου Καλαβρύτων. Feel free to share.

 

Για ακόμα μια φορά, βρισκόμαστε στην φάση «λεφτά υπάρχουν για νέα λιφτ στα χιονοδρομικά». Ύστερα από δεκαετίες αναμονής, η καλύτερη πλαγιά lift served για σκι στην Ελλάδα, η Στύγα στα Καλάβρυτα, αναμφίβολα ένα από τα πιο όμορφα σημεια της Ελλάδας, θα έχει λιφτ που της αρμόζει. 22.000.000 ευρώ επένδυση αλλά γιατί? Έγινε σωστά? Και τι θα γίνει με αυτή την υλοποίηση στο τουριστικό προιόν "σκι στα Καλάβρυτα"?

 

 

Σε αντίθεση με άλλους τουριστικούς κλάδους, η εμπειρία στην μελέτη/ανάπτυξη χιονοδρομικών στην Ελλάδα, είναι σε σχεδόν μηδενικό επίπεδο. Όλες οι προσπάθειες ανάπτυξης συστηματικού χιονοδρομικού τουρισμού, έχουν επηρεαστεί από πολιτικά, περιβαλλοντικά και τοπικά συμφέροντα. Το σκι στην Ελλάδα έχει παραμείνει στο δίπολο συνωστισμός τα Σαββατοκύριακα / υπολειτουργία καθημερινές. Με αφορμή τα Καλάβρυτα και την εγκατάσταση νέων αναβατήρων, ακολουθεί μια καταγραφή από μελέτες, ιδιαιτερότητες και εφαρμογές στο εξωτερικό, που θα μπορούσαν να έχουν διδάγματα στην περίπτωση των Ελληνικών Χιονοδρομικών. Σαν αρχή, προκαλεί εντύπωση ότι, οι μελέτες που έγιναν για το χιονοδρομικό Καλαβρύτων (ΧΚΚ), από εξειδικευμένες εταιρίες του εξωτερικού (πχ Master Plan, Ecosign 2013), απέχουν πολύ από το αντικείμενο της σύμβασης που υπεγράφη πριν λίγες μέρες.

 

 

Όπως έχει δείξει η εμπειρία του Παρνασσού (ΧΚΠ) και του Φαλακρού, ένας νέος υπερσύγχρονος, ακριβός αναβατήρας μπορεί να μην σημαίνει τίποτα. Όλες οι μελέτες ανάπτυξης χιονοδρομικών κέντρων, ξεκινάνε από κάποια δεδομένα που πρέπει να είναι «σωστά», ώστε σε σωστή βάση να υλοποιηθεί ένα ολοκληρωμένο βιώσιμο σχέδιο. Ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες κάθε σημείου, αναλύονται τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα, πριν αποφασιστεί η κάθε επένδυση.

 

 

Οι μελέτες που έχουν γίνει για Παρνασσό και Καλάβρυτα (αλλά και Βασιλίτσα (ΧΚΒ)) από εξειδικευμένες εταιρείες του εξωτερικού, έχουν δείξει ότι, τα τρία χιονοδρομικά έχουν την δυνατότητα να εξελιχθούν σε ανταγωνιστικά χιονοδρομικά προϊόντα. Υπάρχει μεγάλη σύγχυση στον Έλληνα Χιονοδρόμο, καθώς δεν έχουν δημοσιοποιηθεί/συζητηθεί αυτές οι μελέτες. Τα βουνά και τα χιονοδρομικά, έχουν πολλές και άγνωστες στον Έλληνα ιδιαιτερότητες και η τεχνικοοικονομική γνώση απλά δεν υπάρχει στην Ελλάδα. Παράλληλα, και τα τρία χιονοδρομικα, ξεκίνησαν με επενδύσεις του Ελληνικού Δημοσίου, με σχεδιασμό που αναμφίβολα σήμερα θα είχε απορριφθεί.

 

 

Οι ομοιότητες με τα επιτυχημένα παραδείγματα καλοκαιρινού τουρισμού είναι ελάχιστες. Για αυτό, είναι πολύ δύσκολο για τον απλό πολίτη, για τον χιονοδρόμο αλλά και για τις τοπικές και κεντρικές αρχές, να υλοποιήσουν οποιαδήποτε επένδυση στην ίδια βάση με το εξωτερικό. Αμέσως μόλις προστεθούν και οι περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητες των περιοχών στον σχεδιασμό,  υπάρξει και η παρέμβαση από τοπικούς παράγοντες, όλες οι μελέτες φτάνουν σε ένα όριο. Αυτό θα επηρεάσει δεδομένα, τα οποία στις πιο πολλές περιπτώσεις, δεν δίνουν την δυνατότητα να μελετηθεί από σωστή βάση οικονομοτεχνικά μια επένδυση σε χιονοδρομικό κέντρο.

 

 

Τα παραδείγματα επιτυχημένων χιονοδρομικών στον κόσμο είναι πάρα πολλά. Η Ελλάδα έχει ιδιαιτερότητες αλλά μπορούν να βρεθούν πολλές χώρες που έχουν αντίστοιχες συνθήκες εκκίνησης και ολοκλήρωσαν επιτυχημένα χιονοδρομικά.

 

 

Στα γενικότερα πλαίσια του Παρνασσού, Καλαβρύτων και Βασιλίτσας μπορούν να βρεθούν παραδείγματα εκτός Άλπεων και "big ski" της Αμερικής, όπως ενδεικτικά: Σουηδία, Νορβηγία, Φινλανδία, Ρωσία, Βουλγαρία, Τουρκία, Γεωργία, Πολωνία, Σλοβενία, Σερβία, Γαλλία, Ισπανία, Ανδόρα, Αργεντινή, Κίνα, Αυστραλία αλλά και άλλες χώρες. Σε όλες υπάρχουν επιτυχημένα και αποτυχημένα χιονοδρομικά κέντρα. Τα μαθήματα και η εμπειρία από τέτοιες επενδύσεις, μένει απλά να εφαρμοστεί στην Ελλάδα. Όλα τα παραδείγματα και η μεθοδολογία που έχουν επιλεχθεί, είναι από ανάπτυξη χιονοδρομικών και αναφέρονται σε χιονοδρομικά των 30-70 χλμ πιστών, που θα μπορούσαν να γίνουν τα τρία Ελληνικά.

 

 

Ακολουθεί μια καταγραφή των βασικών παραμέτρων, που θα έπρεπε να εξασφαλιστούν, πριν ξεκινήσει οποιαδήποτε επένδυση σε χιονοδρομικό κέντρο. Φυσικά στα παραδείγματα Παρνασσού, Καλαβρύτων και Βασιλίτσας υπάρχει υφιστάμενη επένδυση, καθώς και κάποιες δρομολογημένες.   

 

 

 

 

1. Οικονομική βιωσιμότητα:

 

 

Η οικονομική βιωσιμότητα πρέπει να επιβεβαιωθεί από εξειδικευμένες μελέτες οι οποίες καταλήγουν στο bankability, με την γενικότερη έννοια ανάλυσης επενδύσεων με προοπτικές επένδυσης ή δανειοδότησης. Σαν κοινό στοιχείο και πριν οποιαδήποτε άλλη ανάλυση, τα απαραίτητα είναι τα παρακάτω.

 

 

Ελάχιστα χιονοδρομικά είναι κερδοφόρα σαν επένδυση με τους οικονομικούς όρους  ιδιωτικών επενδύσεων σε αναβατήρες, (SPV IRR - Project Finance). Αντίθετα, σχεδόν όλες οι επιχειρήσεις σε μεγάλη ακτίνα από το χιονοδρομικό, έχουν αύξηση τζίρου από την "δωρεάν" κατασκευή και λειτουργία ενός χιονοδρομικού. Αυτό το παράδοξο πρέπει να ισοσκελιστεί με μια συνολική εκτίμηση της μηδενικής λύσης "να μη γίνει", «να αναπτυχθεί με επενδύσεις»  ή "να κλείσει" το χιονοδρομικό, σε σχέση με τα συνολικά πιθανά έσοδα κράτους-επιχειρήσεων-κοινωνίας της προτεινόμενης λύσης.

 

 

Ενδεικτικά στον Παρνασσό οι φόροι από την κατασκευή νεόδμητων από το 1980 είναι τουλάχιστον της τάξης δεκάδων χιλιάδων ευρώ για την κάθε τελική κλίνη. Ανάλογα με την εξέταση, αρκετές χιλιάδες κλίνες δεν θα είχαν κατασκευαστεί αν δεν υπήρχε το χιονοδρομικό. Κάθε επισκέπτης δίνει ενδεικτικά 37 ευρώ εισιτήριο, όπου 7 ευρώ είναι ΦΠΑ στο χιονοδρομικό και 70 ευρώ βενζίνη όπου τα 40 ευρώ είναι φόροι. Συνεπώς τα γενικά κέρδη από την επένδυση προέρχονται από παράπλευρους τομείς της οικονομίας και είναι σημαντικά. 

 

 

Υπάρχουν τρεις μέθοδοι χρηματοδότησης που έχουν δουλέψει επιτυχημένα για χιονοδρομικά. Η πρώτη είναι η παραχώρηση περιοχής σε εταιρία  με δικαίωμα επενδυτή για κάποιες κλίνες-υποχρέωση για κάποιους αναβατήρες. Η δεύτερη είναι τοπική συνιδιοκτησία, στο υφιστάμενο χωριό/πόλη/περιοχή και σε κάποιους που έχουν επιχειρήσεις να ανήκει η εταιρία που έχει το χιονοδρομικό. Η τρίτη είναι η συνεισφορά στο χιονοδρομικό όσων  επιχειρήσεων έχουν έσοδα, επειδή υπάρχει το χιονοδρομικό και σε κάποιες πριπτώσεις και του κράτους. Υπάρχουν παραδείγματα με τον συνδυασμό των τριών μεθόδων.

 

 

Όλα τα πετυχημένα χιονοδρομικά του εξωτερικού έχουν τεχνητό χιόνι (Τα Ελληνικά δεν έχουν). Εδώ και αρκετά χρόνια, όλες οι νέες επενδύσεις, σε χιονοδρομικά έχουν σαν απαραίτητη προυπόθεση το τεχνητό χιόνι. Παράλληλα συνεχώς προσπαθούν να επεκτείνουν στα πλαίσια του εφικτού την κάλυψη της τεχνητής χιόνωσης αλλά και να εξασφαλίσουν την χιονοκάλυψη με φυσικά μέσα. Στον Παρνασσό είναι εύκολο να υλοποιηθεί το μικρό σχέδιο δυο λιμνών, με 20% των πιστών και δύσκολο να υλοποιηθεί το μεγάλο σχέδιο με άντληση από χαμηλά. Στα Καλάβρυτα είναι εύκολο να υλοποιηθεί ολιστικό σχέδιο και στην Βασιλίτσα είναι πολύ εύκολο. Ανάλογα με την περίπτωση στο εξωτερικό έχουμε δει από 2% έως 20% των επενδύσεων του χιονοδρομικού να είναι σε τεχνητό χιόνι. Σίγουρα τα Καλάβρυτα, το μικρό σχέδιο του Παρνασσού και η Βασιλίτσα είναι στο κάτω όριο των παραδειγμάτων με "φθηνό" τεχνητό.

 

 

Η τελευταία απαραίτητη προυπόθεση είναι το snow sure, έννοια που τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει με την κλιματική αλλαγή. Παρόλα αυτά τα στοιχεία 30ετίας, δείχνουν ότι ο Παρνασσός από υψόμετρο 1800μ, τα Καλάβρυτα από 1900μ και η Βασιλίτσα από 1700μ πληρούν σαν γενική αρχή τον όρο snow sure, όπως τον αντιμετωπίζουν οι τράπεζες. Τα πιο πολλά χιονοδρομικά που εξετάστηκαν έχουν καλύτερη χιονοκάλυψη από τα παραπάνω υψόμετρα των Ελληνικών. Όμως με τεχνητό χιόνι, επεκτάσεις και επεμβάσεις, αυτό μπορεί να αλλάξει και να έρθουν κοντά στον μέσο όρο. Το επιθυμητό 20 Δεκέμβρη – 20 Απρίλη με επεκτάσεις και τεχνητό χιόνι στα παραπάνω υψόμετρα θα είχε χιονοκάλυψη 25 έως 27 στις 30 προηγούμενες χρονιές (1993-2023). Παράλληλα το 1^η Ιανουαρίου – 31^η Απριλίου θα ήταν 29 στις 30, νούμερα που είναι αντίστοιχα με τον μέσο όρο των χιονοδρομικών του εξωτερικού.

 

 

2. Χιονοδρομικό προϊόν:

 

 

Οι παρακάτω καταγραφές επικεντρώνονται στα σημεία όπου τα Ελληνικά Χιονοδρομικά έχουν σημαντικές διαφορές από τα επιτυχημένα του εξωτερικού:

 

 

Στα κερδοφόρα και επιτυχημένα χιονοδρομικά, το πρώτο και απαραίτητο στοιχείο είναι ότι μπορείς να κάνεις σκι χωρίς αυτοκίνητο. Υπάρχουν πολλά καταλύματα ski in - ski out. Πάντα υπάρχει υποδομή με ΜΜΜ από οποιοδήποτε κομβικό σημείο/κατάλυμα/τρένο κλπ να μπορείς να μεταφερθείς στην βάση του λιφτ. (ΧΚΚ: ski train/οδοντωτός/bus) (XKΠ: ski train/bus)

Σε συνέχεια αυτής της  πρόσβασης, έχουν κάνει κάθε προσπάθεια η σύνδεση με χωριό να είναι ski in - ski out. Αυτό υλοποιείται, είτε με την κατασκευή purpose built κατοικιών στις πίστες του σκι, είτε με σύνδεση με τελεφερίκ χαμηλά. Το πόσο πιο χαμηλά, έχει σαν βασικό σκοπό να είναι πιο κοντά στις κατοικίες και στους οδικούς άξονες ή τρένα είναι εφικτό. Στο XKK η προτεινόμενη λύση είναι ξενοδοχεία στο Ξερόκαμπο ή τελεφερικ από τα Καλάβρυτα/Λούσους. Στο ΧΚΠ έχουν προταθεί κλινες στο οροπέδιο, αλλά και πολλές εναλλακτικές  για τελεφερίκ από Λιβάδι ή Σκαμνό ή Τιθορέα ή Δαύλεια. Στη Βασιλίτσα ένας απλός αναβατήρας στη Σμίξη ή κλίνες ψηλά είναι οι λύσεις που έχουν προταθεί.

Οι πίστες κάθε καλοκαίρι έχουν επέμβαση στα σημεία όπου δεν πιάνει χιόνι για να μειωθεί η αίσθηση πέτρας/χώματος του χιονοδρόμου. Φυτεύσεις, λιθοτριψίες, πλαστικά «χιόνια», dry slope, χιονοπαγίδες κλπκλπ . Στο ΧΚΠ, υπάρχει τεράστιο πρόβλημα στις ράχες (6,  Ηρακλής, Βάκχoς) και στις βάσεις, 1950, 1750, 1850, 1650. Στο ΧΚΚ υπάρχει τεράστιο πρόβλημα στις ράχες (Στύγα, Άρτεμις) και στις βάσεις Αχιλλέα, Δάφνη, Στύγα. 

Σαν χιονοδρομικό πεδίο, έχουν περιοχή σκι «παντός καιρού». Ανάλογα με το σημείο, υπάρχει η υποδομή να μπορείς να κάνεις όσο πιο καλό σκι είναι εφικτό, ανεξαρτήτως καιρού. Υπάρχει ειδικός σχεδιασμός και υποδομές με λιφτ στα σωστά σημεία, για την «συνηθισμένη» κακοκαιρία, ώστε να μπορεί να υπάρχει χιονοδρομία ποιότητας σε μεγάλη έκταση.  Κοινό σημείο όλων αυτών των προσπαθειών είναι το τρίπτυχο περιοχή με δέντρα/χαμηλά υψόμετρα/τεχνητό χιόνι Στα πλαίσια του εφικτού υπάρχει περιοχή σκι, με υποδομές και λιφτ ακόμα και για περιπτώσεις όπου οι άνεμοι ή η ένταση της κακοκαιρίας είναι μεγαλύτερη, για να εξασφαλίσουν το ότι μπορείς να κάνεις κάθε μέρα σκι.  Ο στόχος είναι το κάθε 4^η μερο ή 6^η μερο διακοπών να έχει 4 και 6 μέρες σκι αντίστοιχα (ΧΚΚ Τελευταίο δέντρο Αυγό, Χιονοστιβάδα, 2200 πίστα Στύγας)  (ΧΚΠ Μεδεών, 7, Ρεμα, Μπακαλούκα), (ΧΚΒ δέντρα).

Παράλληλα υπάρχει η υποδομή για να "μάθει ο κόσμος σκι". Έχουν οργανωμένη περιοχή σκι αρχαρίων με baby, κυλιόμενους και αποκλειστικούς αναβατήρες. Έχουν οργανωμένη και με εξυπηρέτηση από αποκλειστικούς αναβατήρες περιοχή σκι επιπέδου 1-2. Όλα είναι φτιαγμένα ώστε το σκι να φανεί εύκολο και ξεκούραστο στον κάθε νέο χιονοδρόμο. Τα παραδείγματα είναι πάρα πολλά και ειδικές περιοχές για παιδιά και αρχαρίους αποτελούν βασικό στοιχείο κάθε χιονοδρομικού. Τα Ελληνικά δεν έχουν βελτιώσει προς αυτή τη κατεύθυνση τις υποδομές τους όσο θα μπορούσαν.

Ειδικά τα τελευταία χρόνια, έχουν όριο εισιτηρίων τις ημέρες υψηλής περιόδου ώστε να εξασφαλιστεί ένα καλό επίπεδο υπηρεσιών χωρίς ουρές. ΧΚΠ θα έπρεπε να ήταν περίπου 6.000, ΧΚΚ περίπου 2.500 και με τις επενδύσεις θα μπορούσε να ανέβει στις 4.000,  ΧΚΒ 3.000 αν επισκευαστούν όλοι οι αναβατήρες.

 

 

Σαν διαφήμιση, Σεπτέμβρη (το αργότερο) έχει ανακοινωθεί το πρόγραμμα, συνήθως 20 Δεκέμβρη - 10 Απρίλη και όλες οι βασικές πληροφορίες για την λειτουργία. Αυτό θα κοινοποιηθεί με πλήρες διαφημιστικό πρόγραμμα σε εγχώριους και ξένους χιονοδρόμους, tour operators κλπκλπ. Κύριο στοιχείο αξιοπιστίας είναι το πρόγραμμα να μπορεί με τα μέσα, το προσωπικό και τις υποδομές να τηρηθεί όλη τη σεζόν με την συνέπεια και την σταθερότητα που απαιτείται ανάλογα με το σημείο και πόσο το επηρεάζει ο καιρός. Υπάρχει η «συνηθισμένη» χιονόπτωση και τα «συνηθισμένα» προβλήματα όπου 24ωρες βάρδιες φροντίζουν να ανοίξει το χιονοδρομικό άμεσα και να ενημερώσουν άμεσα τους πελάτες εάν υπάρχει πιθανότητα να μην είναι έτοιμο. Η αξιπιστία στα χιονοδρομικά δύσκολα χτίζεται και εύκολα χάνεται. Στους τουριστικούς οδηγούς η λέξη reliable ή weather prone, συνοδεύει κάθε χιονοδρομικό. Είναι γενικά παραδεκτό ότι η αξιοπιστία των Ελληνικών Χιονοδρομικών είναι χαμηλή. Αυτό μπορεί να λυθεί με βραδινές βάρδιες και έκτακτο προσωπικό, καθώς και με την ορθή συντήρηση των αναβατήρων. Ενδεικτικά η Βασιλίτσα έχει φέτος 3 χαλασμένους αναβατήρες. Ο Παρνασσός έχει αναστολές (πρακτικά κλειστό χιονοδρομικό) πολύ συχνά μετά από συνηθισμένες κακοκαιρίες. Τα Καλάβρυτα καθημερινές δεν ανοίγουν Στύγα και Άρτεμη αν ο αέρας είναι ισχυρός ενώ με περισσότερο αέρα τα Σαββατοκύριακα ανοίγουν.

 

 

Τέλος το κοινό σημείο όλων των επενδύσεων είναι η προσπάθεια για αύξηση του πεδίου πιστών στα 30 και παραπάνω χιλιόμετρα μήκος. Όπως ακριβώς δείχνουν οι μελέτες για τα Καλάβρυτα, πρέπει να υπάρχει ένα πεδίο στο οποίο ο χιονοδρόμος θα βρει ενδιαφέρον για παραπάνω από μια μέρα και παραπάνω από ένα Σαββατοκύριακο. Παρόλο που το πρώτο σημείο της μελέτης είναι οι νέες πίστες, στην πράξη αυτές έχουν αγνοηθεί. Αυτό συμβαίνει και στον Παρνασσό όπου υπάρχει μεγάλη δυναότητα επέκτασης σε μεγαλύτερα υψόμετρα και υπάρχουν και 4 αναβατήρες με πολλά χιλιόμετρα πιστών αφημένοι να σκουριάζουν. Η Βασιλίτσα έχει δύο αναβατήρες αφημένους να σκουριάζουν και μεγάλες δυνατότητες επέκτασης.

 

 

Συμπερασματικά οι προσπάθειες είναι, να υπάρχει ένας προορισμός χειμερινών χιονοδρομικών διακοπών, οι οποίες σίγουρα να είναι παραπάνω από το Σαββατοκύριακο. Ο στόχος είναι όσο περισσότεροι χιονοδρόμοι μπορούν να "γεμίσουν" τις καθημερινές, κανονίζοντας πριν τον χειμώνα τις διακοπές τους. Ενδεικτικά, σε πολλά χιονοδρομικά δεν μπορείς να κάνεις κράτηση κλίνης για λιγότερο από πέντε ημέρες. Ειδικά όσα είναι κοντά σε αστικά κέντρα, είναι δεδομένο ότι θα είναι γεμάτα τα Σαββατοκύριακα όπως είναι ήδη τα ΧΚΠ, ΧΚΚ και ΧΚΒ. , Μάλιστα ελάχιστα έχουν 5.000.000 κατοίκους σε δυόμιση ώρες απόσταση όπως τα ΧΚΠ ΧΚΚ. Αντίθετα με τα Ελληνικά, προσπαθούν να αποθαρρύνουν τις επισκέψεις του Σαββατοκύριακου, με τιμές ή όριο εισητηρίων και κάνουν κάθε προσπάθεια να διαφημίσουν και να προσελκύσουν χιονοδρόμους τις καθημερινές. 

 

 

3. Τουριστικό προϊόν

 

 

Σχεδόν όλα τα χιονοδρομικά λειτουργούν κομβικά λιφτ 12 μήνες το χρόνο. Κάνουν ενέργειες για να υπάρχουν δραστηριότητες 12 μήνες το χρόνο. ΧΚΚ, ΧΚΠ, ΧΚΒ ουσιαστικά δεν λειτουργούν καλοκαίρι. Ποδηλασία, πεζοπορία, ορειβασία, ιππασία, toboggan, προπονητήρια και πάρα πολλές άλλες δραστηριότητες. Σε κάθε κύρια κορυφή σε ακτίνα πχ 50χλμ από την πλησιέστερη υπάρχει ένας αναβατήρας που λειτουργεί όλο το χρόνο. Η μελέτη των Καλαβρύτων δείχνει ακριβώς αυτό αλλά δεν υπάρχει στην σύμβαση καμία τέτοια ενέργεια.

Όλα επενδύουν στην προσέλκυση των υφιστάμενων χιονοδρόμων (αύξηση των ημερών σκι που κάνουν) και δημιουργία νέων με διαφήμιση, αξιόπιστη λειτουργία, ασφάλεια, λευκές εβδομάδες κλπκλπ. Υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες Έλληνες Χιονοδρόμοι που δεν ανεβαίνουν ούτε μια καθημερινή. Από μια μόνο να ανέβει ο καθένας, αμέσως τα έσοδα του χιονοδρομικού πολλαπλασιάζονται.

Βασικό στοιχείο που δεν υπάρχει στην Ελλάδα είναι να υπάρχει η δυνατότητα εργαζόμενοι και παιδιά να έχουν κάποιες ημέρες σκι μέσα στο χειμώνα. Στην Ελλάδα πρακτικά οι ημέρες μέσα στο χειμώνα εκτός Χριστουγέννων είναι 2 (Καθαρά Δευτέρα, 25η Μαρτίου) και ίσως και μια τοπική αργία. Παράλληλα οι εργαζόμενοι (κατά παράβαση εργατικής νομοθεσίας σε πολλές περιπτώσεις) εξαναγκάζονται σε λήψη του μεγαλύτερου μέρους της άδειας Αύγουστο Χριστούγεννα Πάσχα. Στο εξωτερικό υπάρχουν συνήθως εβδομάδες και σε κάποιες περιπτώσεις δύο εβδομάδες. 

Υπάρχει προσπάθεια (σε πολλές περιπτώσεις υπερπροσπάθεια, αποτυχημένη στην πράξη για τον επισκέπτη) να υπάρχει εναλλακτικό τουριστικό προϊόν από ιστορικούς προορισμούς, μέχρι λίμνες, μουσεία, καζίνο, αφορολόγητα μαγαζιά, northern lights και πάρα πάρα πολλά ανάλογα με τι υπάρχει κοντά. Το πιο πετυχημένο παράδειγμα είναι το Zell am See, που επειδή υπάρχει περιγραφή για δάσος, χιονισμένο βουνό και λίμνη στον παράδεισο των Μουσουλμάνων, με μια απλή ιδέα πέτυχε εξαιρετικά αποτελέσματα επισκεψιμότητας. Ακόμα και σε απόσταση πολλών ωρών, να υπάρχει κάτι που ίσως να ενδιέφερε έναν τουρίστα, θα το αναφέρει το χιονοδρομικό, στις πιο πολλές περιπτώσεις σαν να είναι πολύ πιο κοντά από την πραγματικότητα.

Στην Ελλάδα μια επίσκεψη στα site των χιονοδρομικών Βασιλίτσας, του Παρνασσού, των Καλαβρύτων και στα site των τουριστικών σημείων Μνημείο 1943, Αγία Λαύρα, Μέγα Σπήλαιο, Ολυμπίας, Δελφών, Βεργίνας, Μετεώρων και της Ακρόπολης θα πείσει για το πόσο ασύνδετα είναι σαν τουριστικοί προορισμοί. Ένα απλό google "4day ski trip, Acropolis, Delfoi" θα δείξει ότι δεν υπάρχει η παραμικρή σύνδεση σαν τουριστικό προϊόν.

4. Σχόλια επί των δρομολογημένων επενδύσεων στα Καλάβρυτα

Σε αντίθεση με κάθε χιονοδρομική, οικονομική και πρακτική λογική, αλλά και όλες τις υφιστάμενες μελέτες, η μέγιστη δυναμικότητα του αναβατήρα Στύγα περιορίζεται στα 1200 άτομα ανά ώρα. Ο υφιστάμενος αναβατήρας έχει δυναμικότητα 756 άτομα την ώρα που σημαίνει ότι η αύξηση δε θα είναι πολύ λιγότερο από διπλάσια. Το συνολικό αποτέλεσμα μείωσης της αναμονής στον αναβατήρα θα είναι λιγότερο από 40%. Εδώ και πολλά χρόνια, κάθε ημέρα υψηλής προσέλευσηςη ουρά και ο χρόνος αναμονής στον αναβατήρα είναι μεγάλος. Παράλληλα  αυτό οδηγεί πολλούς χιονοδρόμους να μην ανεβαίνουν τέτοιες ημέρες.

Είναι σφάλμα ότι για τα επόμενα 30 χρόνια, (εάν ισχύει στην τελική παραγγελία), τα τεχνικά μέρη του αναβατήρα να είναι διαστασιολογημένα για μέγιστο 1200 άτομα ανά ώρα, όπως γράφουν οι τεχνικές προδιαγραφές. Αυτό σημαίνει ότι θα εξακολουθήσει να έχει συνωστισμό, απλά 40% λιγότερο από σήμερα. Την στιγμή που τα πιο πολλά παρόμοια λιφτ έχουν σχεδιασμό δυναμικότητας 2.000 - 2.500 ατόμων ανά ώρα, είναι λάθος να γίνει οικονομία σε αυτό. Πρέπει να υπάρχει σαν προοπτική η δυνατότητα αναβάθμισης, εάν και όποτε αυτό κριθεί αναγκαίο. Εάν κρίσιμες υποδομές περιοριστούν σε διαστασιολόγηση των 1.200 ατόμων ανά ώρα, δεν θα μπορεί να γίνει αύξηση. Η διαφορά του κόστους είναι (από τα παραδείγματα του Παρνασσού) μικρή, αλλά η προοπτική αύξησης της δυναμικής στο διπλάσιο θα είναι ανεκτίμητη.

Για οποιονδήποτε έχει κάνει σκι στα Καλάβρυτα υπάρχει βεβαιότητα ότι με δυναμική 1200 άτομα την ώρα θα δημιουργηθούν ουρές στα πλαίσια του "μη αποδεκτού" για χιονοδρομική ημέρα. Αν και δεν μπορεί να υπάρξει χρόνος αποδεκτής ή μη αποδεκτής ουράς, η Στύγα είναι συχνό να έχει σε αναμονή επιβίβασης 30 λεπτών τις καλές ημέρες υψηλής προσέλευσης. Είναι απαραίτητο να μην "καταδικαστεί" το χιονοδρομικό για τα επόμενα 30 χρόνια, να μην μειώσει σημαντικά τον χρόνο αναμονής, ενώ υπάρχει η δυνατότητα με ελάχιστα έξοδα να τον μειώσει κατά δυο τρίτα. Το ερώτημα με την δυναμικότητα των 1200 ατόμων ανά ώρα είναι:

Αν αυξηθεί όπως είναι επιθυμητό η προσέλευση, πάλι 30 λεπτά θα είναι η αναμονή?

Ο αναβατήρας Στύγα ακόμα και στις μελέτες είχε καμπίνες ή combi. Από την στιγμή που η λύση του combi απέτυχε στον Παρνασσό, είναι καλύτερο να μπουν μόνο καμπίνες αντί για καρέκλες. Κάθε Έλληνας πολίτης, πρέπει να έχει δικαίωμα να ανέβει σε ένα από τα πιο όμορφα μέρη της Ελλάδας να θαυμάσει τη θέα. Είναι ανορθόδοξη απόφαση να ανεβαίνει ο κόσμος στη Βαθιά Λάκκα, να βλέπει μια λάκκα και να μην ανεβαίνει στην κορφή να βλέπει όλη την Ελλάδα. Και έσοδα θα έχει το χιονοδρομικό και χιονοδρόμους θα κερδίσει και ο Έλληνας θα δει το βουνό. Σε ποσοστό που πλησιάζει το 100% παραδείγματα παγκοσμίως, τα χιονοδρομικά (και όχι μόνο) έχουν ή σχεδιάζουν καμπίνα σε κάποια ψηλή κορφή για 12μηνο και μη χιονοδρομικό τουρισμό. Αυτό ισχύει εκεί που δεν υπάρχει σε ακτίνα 50χλμ υποδομή, με αντίστοιχη καμπίνα σαν ανταγωνισμός. Δεν ισχύει μόνο για περιπτώσεις, όπου γειτονική κορφή έχει αυτή την υποδομή.

Το τερματικό και το μοντέλο του, πρέπει να επιλεχθεί με μοναδικό μέλημα την αντοχή στον αέρα και την παγοποίηση. Οι ειδικοί μπορούν να προτείνουν πολλές διαφορετικές προτάσεις. Διπλό σύρμα (τεχνολογία funivor ή tricable) και τερματικό πλήρως εγκιβωτισμένο είναι ενδεικτικές. Εναλλακτικά, ας εγκατασταθεί το απλούστερο ταχύ λιφτ που αντέχει στον καιρό. Ας διαλέξουμε αν θέλουμε νέα λιφτ, για να μοιάζουν ωραία στα εγκαίνια με λιακάδα ή να δουλεύουν.

To μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζει το ΧΚΚ είναι οι καιρός και πως με κακό καιρό θα ικανοποιήσει τον μέσο χιονοδρόμο. Όλοι αναγνωρίζουν ότι ο Αχιλλέας έχει πολύ περιορισμένο πεδίο και κλίσεις για κάποιον που έχει φτάσει σε επίπεδο 4 στο σκι. Ομίχλη και αέρας είναι οι εχθροί του χιονοδρόμου σχεδόν το ένα τρίτο των ημερών ανάλογα με τον χειμώνα  Περίπου 30-40 μέρες το χρόνο η Στύγα και η Άρτεμις είναι κλειστές και θα είναι κλειστές ΚΑΙ με τα νέα λιφτ. Πολλές ημέρες, έχουν ομίχλη που είναι αδύνατο να χαρείς σκι.

Πρέπει σαν αντίστοιχης  προτεραιότητας από την νέα Στύγα και τον νέο Αχιλλέα (και πριν την Άρτεμις R που ακυρώθηκε) να εγκατασταθεί ο πιο φτηνός και απλός αναβατήρας που θα προτείνει ο κατασκευαστής στην θέση Ειρήνη 2. H τελική θέση πρέπει να ξεκινάει από την θέση της ένωσης του κάτω κομματιού της Αρμονίας, με την εκτός πίστας διαδρομή παράλληλα με την Ειρήνη. Σε αυτή τη διαδρομή έχει χιόνι, μιας και έχει αρκετή κλίση (τα σημεία χωρίς κλίση στον Ξερόκαμπο δεν κρατάνε χιόνι εξαιτίας της γωνίας του ήλιου), προσφέρει καταβάσεις εντός και εκτός πίστας για αρχάριους μέσους και καλούς σκιερ, με καλή ορατότητα λόγω δέντρων. Ενδειτικά σήμερα 23Μαρτίου έχει χιόνι, στην Δάφνη και στον Αχιλλέα δεν έχει εδώ και 10 ημέρες. Πιθανότατα ένας ορθός σχεδιασμός θα οδηγήσει να είναι ανοιχτό ημέρες αντίστοιχες με την Δάφνη (σχεδόν όλες).

Υπάρχει η ανάγκη να εξυπηρετηθεί και η πίστα της Στύγας με κακό καιρό. Με ένα συρόμενο το οποίο να είναι προσβάσιμο από την Θέτις, την Άρτεμις R και τα baby προς την πίστα της Στύγας το οποίο να καταλήγει σε υψόμετρο περίπου 2200 μέτρων πάνω από το καταφύγιο μπορεί να γίνει εκμεταλλεύσιμο το 70% της πίστας της Στύγας ακόμα και με ισχυρούς ανέμους.

Αντίθετα δεν υπάρχει πεδίο που να εξυπηρετείται από αναβατήρα για χιονοδρόμους επιπέδου 1-3. Το παράδοξο είναι ότι τα Καλάβρυτα έχουν τρεις από τις ιδανικότερες περιοχές πράσινων/μπλε πιστών οι οποίες δεν έχουν αποκλειστικό αναβατήρα. Η ευθεία της Στύγας δεν έχει καν πρόσβαση. Η ευθεία του Αχιλλέα είτε έχει «παράνομη» πρόσβαση με τον αναβατήρα Δάφνη ή πρέπει πρώτα ο χιονοδρόμος να «υποφέρει» στα πρώτα μέτρα του Αχιλλέα στο περίφημο «Βιετνάμ». Η μπλε της Ειρήνης/Δάφνης ουσιαστικά δεν έχει πρόσβαση καθώς το «σπρώξιμο» την κάνει εξαιρετικά κουραστική για snowboard και για αρχάριο χιονοδρόμο.

Συνοπτικά υπάρχει η αίσθηση ότι, όπως και ο Παρνασσός, πολλά από τα σημεία του σχεδιασμού έχουν σαν προοπτική έναν ιδανικό καιρό. Στον ρεαλιστικό όμως κόσμο τα προβλήματα με αυτόν τον σχεδιασμό είναι πολλά. Σε καθαρά οικονομική βάση η προτεραιότητα πρέπει να είναι (πριν ή έστω παράλληλα με τους νέους αναβατήρες) το τεχνητό χιόνι, η επέκταση, τα μόνιμα κανόνια και χιονοδράχτες για χιονοστιβάδες, τα dry slope και οι διαμορφώσεις, οι αναβατήρες επιπέδου 1-3, οι αναβατήρες παντός καιρού Στύγα 2200 και Ειρήνη 2. Ακριβώς όπως τα διαπιστώνουν και οι μελέτες που έχουν γίνει.

5. Διδάγματα από τα "λάθη" του εσκυγχρονισμού του Παρνασσού.

Η έλλειψη εμπειρίας Ελλήνων (αλλά και Αυστριακών σε εφαρμογή στην Ελλάδα) Μηχανικών σε ίδιο έργο, συνδυάστηκε με πολιτικές, και περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητες και οδήγησε σε όλο το "μεγαλείο των Ελληνικών Δημοσίων Έργων" αποτέλεσμα στον 32.000.000 ευρώ εκσυγχρονισμό του ΧΚΠ. Φυσικά όλη η κριτική παρακάτω είναι εκ του αποτελέσματος και πολλά από τα παρακάτω δεν μπορούσαν να προβλεφθούν. Αν κάποιος έβλεπε τότε τον διαγωνισμό, τον τότε σχεδιασμό και το τότε επιθυμητο αποτέλεσμα πολλά από αυτά δεν θα προβλεποντουσαν. Στα Καλάβρυτα δεν υπάρχει αυτή η δικαιολογία

Make it strong, make it simple, make it work. Η πρώτη αρχή εφαρμογής κάθε νέας τεχνολογίας, σε νέο μέρος, για νέους ιδιοκτήτες καταστρατηγήθηκε, πριν καν ξεκινήσει να κατασκευαστεί το έργο. Η μεγαλη αλλαγή έγινε στις τεχνικές προδιαγραφές και την αλλαγή του σχεδιασμού για περιβαλλοντικούς και άλλους λόγους. Οι απαραίτητοι ενδιάμεσοι σταθμοί στο 1950 και στο 2150 δεν έχουν γίνει ακόμη, ενώ αποτελούσαν βασικό κομμάτι του σχεδιασμού, με αποτέλεσμα την πολυπλοκότητα της καθημερινής εκκίνησης και της λειτουργίας των αναβατήρων.

Η εκπαίδευση ικανού αριθμού στελεχών, στην λειτουργία τέτοιων υπερσύγχρονων αναβατήρων μπορεί να θεωρηθεί ότι έγινε. Στην πράξη όμως, οδήγησε στην σημερινή κατάσταση, όπου με παραιτήσεις ή μη επαναπροσλήψεις εποχιακού προσωπικού, είναι αδύνατη λόγω υποστελέχωσης η λειτουργία όλου του χιονοδρομικού. Με τους μισθούς και τους όρους που προτεινει το χιονοδρομικό τα τελευταία χρόνια, στέλεχος με παρόμοια υψηλή τεχνική κατάρτιση μπορεί να βρει πολύ καλύτερο μισθό και όρους εργασίας. Ενδεικτικά, τα πρώτα χρόνια δοκιμαστικής λειτουργίας υπάρχουν τεχνικοί από το εξωτερικό.  Σε όλα τα σύνθετα μηχανολογικά εξαρτήματα είναι σύνηθες να επανέρχονται ανά περίπτωση και κατά διαστήματα, αντίστοιχης ικανότητας και εμπειρίας τεχνικοί. Αυτό δεν συμβαίνει στον Παρνασσό. 

Ο συνδυασμός των δύο παραπάνω με τον Ελληνικό χειμώνα και τις ιδιαιτερότητες των σημείων σε αέρα (ράχη 1750, 2150 - Ερμής), παγοποίηση (απόσταση από θάλασσα 15χλμ) και ένταση και βάρος χιονοπτώσεων (τρεις πόντοι χιονιου Άλπεις μπορεί να έχει ίδιο "βάρος" εκχιονισμού με ένα πόντο στην Ελλάδα, ανεμοσούρια μπορούν να φέρουν 50 πόντους σημειακά σε 10 πόντους χιονόπτωση) οδηγούν σε συχνά γνωστά φαινόμενα αναστολών.

Φυσικά και τα δυο παραπάνω μπορούν να διορθωθούν άμεσα. και να μην επαναληφθούν στα Καλάβρυτα με σωστό σχεδιασμό και πρόβλεψη των λεπτομερειών  στην μακροχρόνια λειτουργία του κέντρου. Για την αντοχή στον αέρα και τις παγοποιήσεις που πρέπει να είναι ο πρώτος στόχος, όπως δεν έγινε στον Παρνασσό, οι προδιαγραφές των αναβατήρων των Καλαβρύτων πρέπει να είναι η βασική παράμετρος

 

 

Όσον αφορά τις τεχνικές λεπτομέρειες, σε συνδυασμό με το κόστος ο Παρνασσός προχώρησε σε υπερδιαστασιολόγηση κάποιων αναβατήρων χωρίς καμία χιονοδρομική ή τουριστική λογική. Παράλληλα από την πρώτη ημέρα ήταν σαφές ότι έπρεπε τα ίδια χρήματα να διατεθούν σε άλλα πολύ πιο απαραίτητα έργα όπως η επέκταση, η προστασία από χιονοστιβάδες, το τεχνητό χιόνι, οι εξομαλυνσεις, η αντικατάσταση των συρόμενων του 1980 και ο ετήσιος προϋπολογισμός είναι τα πιο ενδεικτικά. 

 

 

Η πρώτη υπερδιαστασιολόγηση είναι στο 1650-1850 όπου η μικρή δυναμικότητα του πάρκινγκ 1650 και η ύπαρξη πάρκινγκ 1850 κάνει την επένδυση σαν αμιγώς συνδετική μεταφορική ικανότητα αδόκιμη. Σαν επένδυση χιονοδρομίας, υπάρχουν πολύ οικονομικότερες λύσεις για την ίδια χιονοδρομική ικανότητα 480 ατόμων την ώρα. Κυρίως όμως  η  διαπλάτυνση πιστών είναι το κύριο πρόβλημα που έπρεπε να λυθεί στο σημείο.

 

 

Ο άξονας αναβατήρας 1850-1950 (6- Ερμής) σαν μεταφορική ικανότητα είναι εντελώς ακατάλληλος στην διεύθυνση 2150-1950 καθώς για 3 άδειες καρέκλες επιστρέφει μια χρήσιμη καμπίνα, ρίχνοντας την συνολική μεταφορική ικανότητα στα 300 άτομα την ώρα. Αντίθετα η μεταφορική ικανότητα στην διεύθυνση 1950-1850 είναι 300 άτομα την ώρα αναιρώντας την όποια μεταφορική ή χιονοδρομική λογική. Σχεδόν όλες τις ημέρες που δεν λειτουργεί ο αναβατήρας Διας και όλα τα Σαββατοκύριακα, οι ουρές κάνουν σαφές ότι, με πολύ λιγότερα χρήματα χιονοδρομικά και μεταφορικά μπορούσε να υπάρχει πολύ καλύτερο αποτέλεσμα.

 

 

Το χρήσιμο αποτέλεσμα μεταφορικής ικανότητας 300  1950-1850 και 1200 ατόμων στο1850-2150 αντίστοιχα ως προς το κόστος είναι υπερπολλαπλάσιο αντίστοιχης ικανότητας λύσεων. Είναι ένα πρόβλημα που μπορεί να διορθωθεί σε κάποιο βαθμό αλλά και σε αυτή τη περίπτωση το κόστος θα παραμείνει πολλαπλάσιο αντίστοιχης μεταφορικής ικανότητας λύσεων και το τελικό αποτέλεσμα είναι η υποδιαστασιολόγηση. 

 

 

Σαν σύνοψη είναι απαραίτητο οι επενδύσεις στα Ελληνικά Χιονοδρομικά Κέντρα να γίνουν με οδηγό τις εξειδικευμένες μελέτες έμπειρων εταιριών τυ εξωτερικού και να συμπεριλάβουν όλα όσα κάνουν τα επιτυχημένα χιονοδρομικά στο εξωτερικό. Το μάθημα του Παρνασσού και του Φαλακρού πρέπει να αποτελέσει οδηγό σε κάθε νέα επένδυση καθώς οι ιδιαιτερότητες της χώρας μπορούν να οδηγήσουν σε αλλαγή των σχεδιασμών από τις μελέτες. Οι περιβαλλοντικοί όροι των απαραίτητων επεκτάσεων πρέπει να συζητηθούν σε ρεαλιστική βάση καθώς το κρίσιμο μέγεθος της έκτασης των πιστών κρίνει την βιωσιμότητα κάθε επένδυσης.

 

 

Ας μην ξεχνάμε ότι έχουμε 21 χιονοδρομικά που υπολειτουργούν στην χώρα μας. Μήπως είναι καλύτερο να έχουμε 3 επιτυχημένα?

Έχουμε χιλιάδες αυτοκίνητα να οδηγούν μέχρι τα 1750 και 1650 μέτρα μέσα σε Εθνικούς Δρυμούς ρίχνοντας χιλιάδες τόνους αλάτι. Μήπως είναι προτιμότερο να ανεβαίνουν από τα 1000 με τελεφερίκ?

Πόσοι ξένοι τουρίστες έχουν βαρεθεί τις Άλπεις, έχουν γεμίσει τα παραπάνω χιονοδρομικά και ψάχνουν χιονοδρομικό προορισμό «μικρότερο-φιλικότερο-διαφορετικό-εναλλακτικό-με ιστορικό ενδιαφέρον-με Ελληνικό ήλιο» ?

Δεν θα μπορούσε το 1% των Ελλήνων να πάει και τρεις μέρες χειμερινές διακοπές εκτός Σαββατοκύριακου?

 

 

Μιχάλης Ζιώτης

 

 

Μηχανολόγος Μηχανικός, Σύμβουλος Επιχειρήσεων

 

 

Λίστα χιονοδρομικών κέντρων "συγκρίσιμων" με τον Παρνασσό, τα Καλάβρυτα και την Βασιλίτσα που έχουν τα περισσότερα από όσα έχουν αναφερθεί και είναι εκτός Άλπεων ή “big ski” στις ΗΠΑ.

 

 

Aνδόρρα : Pal/Arinsal,Ordino Arcalís, Soldeu

Αργεντινή: Las Lenas, Chapelco,

Αυστραλία: Perisher, Thredbo, Falls Creek, Mt. Buller

Βοσνία: Jahorina, Feldberg

Γαλλία: Le Lioran, SuperBesse, Le Mont-Dore

Γερμανία: Brauneck , Wegscheid

Γεωργία: Gudauri

Iταλία: Abetone

Ισπανία: Cerler, Boí Taüll, Panticosa, Candanchú, Astún,Port del Comte

Κινα: Changbaishan, Yabuli, Lake Songhua, Wanfeng

Μαυροβούνιο: Kolašin 1450

Νεα Ζηλανδία: Whakapapa, Cardrona, Coronet Peak

Νορβηγία: Trysil, Oppdal, Voss

Νότια Κορέα: YongPyong, Muju Deogyusan

Πολωνία: Szczyrk

Σλοβενία: Maribor

Σουηδία: Are, Hemavan, Idre Fjall, Salen, Romme Alpin, Lofsdalen, Tänndalen

Τσεχία: Špindlerův Mlýn, Klínovec

Τουρκία: Kayseri, Palandöken (Ejder 3200 World Ski Center)

Xιλή: El Colorado, Valle Nevado, La Parva

Φινλανδία: Levi, Ylläs

 

 

Συμφωνώ σε όλα εκτός από το " έχουμε 21 χιονοδρομικά που υπολειτουργούν". Υποβαθμίζεις τα περιφερειακά χιονοδρομικά και κατ' επέκταση την Ελληνική  τουριστική χιονοδρομία. 

 

[ΜΙΚ 17,548]

10 hours ago, herman said:

Συμφωνώ σε όλα εκτός από το " έχουμε 21 χιονοδρομικά που υπολειτουργούν". Υποβαθμίζεις τα περιφερειακά χιονοδρομικά και κατ' επέκταση την Ελληνική  τουριστική χιονοδρομία. 

 

Νομίζω είναι σαφές στην διατύπωση ότι θα ήθελα να λειτουργούν καλά 21 χιονοδρομικά. Παράλληλα υπάρχει η στεναχώρια επειδή υπολειτουργούν και τα 21.

Σόρυ αν μοιάζει για υποβάθμιση, αντίθετα θα ήθελα να λειτουργούν, απλά δεν έχω ιδέα πως μπορεί να γίνει αυτό. Προφανώς και Πισοδέρι, ΑΝήλιο, 3-5, Φαλακρό, Σέλι και άλλα έχουν προοπτικές αλλά δεν έχω δει σχέδιο, μελέτες και κινήσεις για να γίνει οτιδήποτε προς τις κατευθύνσεις που προτείνω. Αν υπάρχουν στοιχεία να τα ενσωματώσω. Θα αλλάξω την διατύπωση.

[Χρήστος Λάππας 25,257]

8 hours ago, ΜΙΚ said:

 Προφανώς και Πισοδέρι, ΑΝήλιο, 3-5, Φαλακρό, Σέλι και άλλα έχουν προοπτικές αλλά δεν έχω δει σχέδιο, μελέτες και κινήσεις για να γίνει οτιδήποτε προς τις κατευθύνσεις που προτείνω. Αν υπάρχουν στοιχεία να τα ενσωματώσω. Θα αλλάξω την διατύπωση.

Το αντίθετο έχουμε δει. Πχ το Φαλακρό που το είχαμε πετύχει να δουλεύει ολόκληρο, υπολειτουργεί και μαραζώνει εδώ και χρόνια.

[ΜΙΚ 17,548]

Kαι το Οσκαρ αποτυχημένου marketing χιονοδρομικού - σπατάλη των χρημάτων του Έλληνα φορολογούμενου πάει....

Και το Όσκαρ χιονοδρόμων που ανεβαίνουν όλοι ταυτόχρονα για μέτριο σκι με ουρές, μόνο Σαββατοκύριακα Γενάρη - Φλεβάρη και χάνουν όλες τις υπέροχες μέρες σκι πάει...